Како ЈНА се уништи себе и цела Југославија
БЕЛГРАД - Скоро три децении по крвавиот распад на Југославија, јавноста сè уште не ја истражуваше доволно и ја знаеше улогата на ЈНА во военото уништување на поранешната држава.
Сепак, денес е дефинитивно јасно дека можната поинаква политика можеше да придонесе за поинакво решение на кризата во поранешна СФРЈ. Сепак, грубата злоупотреба на ЈНА придонесе за избувнување на војната за помалку од една година од 1991 до 1992 година и од заштитник на Југославија, преку паравоена формација, да стане поранешната армија, - е заклучок на четиричасовната тркалезна маса во Центарот за културна деконтаминација одржана од страна на многу сведоци на настаните од доцните 1980-ти и 1990-ти во поранешна СФРЈ
Некогаш една од најважните европски и светски воени сили, која беше финансирана на штета на целото југословенско општество, ги напиша трагичните страници на распадот на заедничката држава. И покрај нејзината обврска да гарантира мирно решавање на кризата, играјќи под контрола на државниот врв, што веќе не беше случај со повлекувањето на Хрватска и Словенија, таа играше на ветувањето дека ќе спречи војна во земјата. Сепак, Борисав Јовиќ, поранешен претседател на Претседателството на СФРЈ и близок соработник на Слободан Милошевиќ од времето на распадот на Југославија, не ја гледа ситуацијата како таква. Јовиќ ги гледа виновниците од другата страна.
„Директниот ангажман на армијата започна на 9 јануари, врз основа на одлуката на Претседателството на СФРЈ да застане меѓу српските и хрватските паравоени единици со цел да се намалат војните. До доаѓањето на трупите на ООН Политичката важност на ЈНА за распаѓањето на Југославија и за сè што се случи во тој период беше пренагласено во однос на одговорноста на оние што ја предизвикаа војната, кои решија да се одделат од Југославија без процедурата предложена од претседателството “, рече тој.
Токму оваа политичка зависност се претпоставуваше дека е основната цел на тогашната армија, чија цел беше да ја заштити поранешната држава. Таа воена формација беше целосно неподготвена за конфликтите што се подготвуваа во земјата.Тоа го отвори просторот за формирање на национални армии кои учествувале во конфликтите, според новинарот Александар Васовиќ.
"Бидејќи таа го слушаше политичкото раководство, а како тоа раководство полека исчезна - кога имаше да слуша? Единственото раководство остана во Белград, како што беше. Скратена, со мал состав, ЈНА остана со многу ограничен извор „На крајот, тоа доведе до трансформација на ЈНА. Од друга страна, доведе до формирање на Армијата на Република Српска, Армијата на Република Српска Краина, Армијата на Република Хрватска и на националните армии “, рече Васовиќ.
Оддалеченоста од 30 години и епилогот од војните на територијата на поранешната заедничка држава, покажаа дека, со наводите за спас на Југославија, ЈНА го направи сосема спротивното. Учествуваше во уништување на државата и самата себе, затоа Советот за безбедност на ООН, заедно со тогашното српско раководство, ја прогласија за главен виновник за војната во Босна и Херцеговина.
Една од можеби најголемите грешки што се случија во тој период беа тврдењата на државниот врв дека единството на ЈНА е услов за опстанок на Југославија, што ја изедначуваше судбината на воената формација со судбината на една држава. Оттука произлегува идејата за тогашниот државен врв дека армијата може да ја надживее сопствената држава. Сепак, како што објасни поранешниот офицер на ЈНА, Љубодраг Стојадиновиќ, граѓанската војна што следеше наскоро ги негираше ваквите утописки идеи.
"Оружјето, кадрите, офицерите, генералите, сите во граѓанската војна дојдоа од ЈНА и сите станаа воени противници. Луѓе кои, како што велат, отидоа кај своите луѓе. И тие не само што отидоа, туку отидоа таму и се бореа за својот народ. И тоа покажува дека ЈНА беше генератор на таа војна и во тој момент нејзината улога завршува и во тој момент веќе не може да се зборува повеќе за армијата во полн состав “, рече Стојадиновиќ.
Без оглед на формалната уставна позиција, ЈНА беше еден од важните фактори во кризата и војната, која имаше најразорна моќ на нејзиниот почеток. Иако веројатно можеше да влијае на поинакво решение на кризата, тоа дефинитивно ја охрабри ескалацијата на конфликтот и трагедијата која ја претрпе поранешна Југославија.
