Технологија // Технологија

Чешка пушти воз без возач – Македонија сè уште нема воз што тргнува на време

  • 07 Октомври, 2025 09:36

Додека Европа со полна пареа влегува во ерата на вештачката интелигенција и автономен транспорт, Македонија останува заглавена во 20 век – со рѓосани шини, стар возен парк и линии што едвај преживуваат.

Во Чешка неодамна стартуваше првиот европски патнички воз без машиновозач, наречен „Едита“. Возот е развиен од технолошката компанија AŽD Прага и користи камери, ласерски сензори и алгоритми на вештачка интелигенција за препознавање пречки и безбедно управување при реални услови. За неговиот развој се инвестирани повеќе од осум милиони евра, а проектот е поддржан од Европската Унија.

„Едита“ е вистинска револуција – првиот воз што без човечка интервенција се движи по отворена пруга, не во метро или тест-центар, туку низ природни услови, со сите непредвидливи ситуации што ги носи железницата.


А Македонија? Возови имаме само на хартија

Железничкиот систем во Македонија е на границата на колапс. Од вкупно околу 925 километри железничка мрежа, само 315 се електрифицирани, а голем дел од инфраструктурата е дотраена и небезбедна за сообраќај.
Во извештаите на европските институции, македонските пруги се означени како амортизирани и небезбедни, а во делови на источна Македонија железницата буквално е оставена да обрасне во трева.

Проекти како Коридор 8, кои треба да ја поврзат Македонија со Бугарија и Албанија, со години се само на хартија. Вредноста им е огромна, но динамиката на реализација – катастрофално бавна.
Пругата Куманово–Бељаковце се реконструира веќе со години, а вториот дел до Крива Паланка сè уште е во почетна фаза.

Европа патува со ИА, ние со задоцнување

Додека Чесите тестираат автономни возови, во Хрватска започна изградба на фабрика за автономни електрични такси возила „Верн“, а во Шпанија веќе сообраќа првиот електричен минибус без возач низ улиците на Мадрид.
Во Македонија, пак, железницата е синоним за каснење, откажани линии и вагони стари по неколку децении.

Возовите што ги имаме не се само стари – тие се опасни. Патниците се жалат на дотраени вагони, застој во тунели и немање клима во лето. А додека Европа зборува за автономни системи, нашите кондуктери се борат со рачно пополнување билети и застарени наплатни апарати.

Македонија останува на крајната станица

Железницата е огледало на секоја држава. Ако Чешка, Хрватска и Шпанија веќе експериментираат со транспорт без возачи, Македонија, за жал, едвај има возови со патници.
Нашите пруги не се симбол на поврзаност, туку на застој. И додека Европа планира иднина на тивок, зелен и автономен сообраќај – кај нас единствено што се движи брзо е прашината кога мине некој стар дизел-воз.

А можеби и ова е доволен показател: додека таму машиновозачот веќе не е потребен – кај нас целата железница одамна е без „возач“ на развојот.


Ирена.С

Можеби ќе ве интересира