Трамп фрла сомнеж во подготвеноста да ги брани сојузниците од НАТО: „Ако не платат...“

Неговите забелешки може да предизвикаат аларм во главните градови од Европа до Азија, каде што лидерите веќе беа загрижени за повлекување на американската безбедносна поддршка

Американскиот претседател Доналд Трамп фрли сомнеж во неговата подготвеност да ги брани сојузниците на Вашингтон во НАТО, велејќи дека не би го сторил тоа доколку тие не плаќаат доволно за сопствената одбрана.

„Тоа е здрав разум, нели“, им рече Трамп на новинарите во Овалната соба. „Ако не платат, нема да ги бранам. Не, нема да ги бранам“.

Трамп рече дека го имал овој став со години и го споделил со сојузниците на НАТО за време на неговиот претседателски мандат 2017-2021 година. Тие напори поттикнаа повеќе трошења од другите членки на 75-годишната трансатлантска алијанса, рече тој, но дека „дури и сега, тоа не е доволно“.

Тој додаде: „Тие треба да плаќаат повеќе“.

Клаузулата за взаемна помош лежи во срцето на сојузот на НАТО, кој беше формиран во 1949 година со примарна цел да се спротивстави на ризикот од советски напад на сојузничката територија.

Забелешките на Трамп може да предизвикаат тревога во главните градови од Европа до Азија, каде што лидерите веќе беа загрижени за повлекување на американската безбедносна поддршка откако Трамп се судри со украинскиот претседател Володимир Зеленски и покажа поголема подготвеност да се справи со рускиот претседател Владимир Путин.

Претходно, загрижените европски лидери ги поддржаа плановите да трошат повеќе за одбраната и ветија дека ќе продолжат да стојат покрај Украина.

„Знам дека некои можеби се загрижени за иднината на НАТО“, рече генералниот секретар на НАТО Марк Руте. „Значи, дозволете ми да бидам јасен, трансатлантските односи и трансатлантското партнерство остануваат основата на нашиот сојуз. Претседателот Трамп јасно ја истакна посветеноста на САД и неговата лична посветеност на НАТО, а исто така јасно го стави на знаење очекувањето дека ние во Европа мора да направиме повеќе во однос на трошоците за одбраната.

Во Овалната соба, Трамп рече дека членовите на НАТО се негови пријатели, но се прашуваше дали Франција или „некои други“ ќе ги заштитат САД во момент на криза.

„Го знаете ли најголемиот проблем што го имам со НАТО? Навистина, мислам, многу добро ги познавам момците. Тие се мои пријатели. Но, ако Соединетите Држави беа во неволја, а ние им се јавивме, им речеме: „Имаме проблем, Франција. Имаме проблем, уште неколку нема да спомнам. Дали мислите дека ќе дојдат и ќе не заштитат?“ Тие треба да го направат тоа. Не сум толку сигурен.”

Алијансата им помогна на САД по 11 септември, единствениот пат во нејзината историја да се повика на одбранбената гаранција. Членот 5 беше повикан по нападите на кулите близначки во 2001 година, што доведе до најголемата операција на НАТО во Авганистан. Во операцијата учествуваше и француската војска.

Трамп рече дека го гледа НАТО како „потенцијално добро“ доколку може да се поправи она што тој го смета за проблемот со трошоците. „Тие нè зафркнуваат со трговија“, рече тој за безбедносната алијанса.

Коментарите на Трамп кои го омаловажуваат НАТО се во голема мера во согласност со неговата долгогодишна критика на алијансата, но тие доаѓаат во време на зголемена загриженост во западниот свет поради пријатниот однос на Трамп со рускиот претседател Владимир Путин, кој долго време го гледа НАТО како закана.