Кога сопругот на Мара се разболел, таа го бањала и му менувала пелени: Едно утро ja испратил да купи чоколадо, а кога се вратила...

Кога мојот сопруг се разболе, јас му станав мајка, а не жена...

Отпрвин не ни забележав колку нашата врска се менува. Бев исплашенa, збунетa и несвесно почнав да го третирам како дете. Донесував одлуки наместо него, ја контролирав неговата исхрана, терапии, распоред. Сакав да му олеснам, да го заштитам од дополнителен стрес, но не сфатив дека му ја одземам моќта и достоинството.

„Не седи така, подобро прилагоди ја кичмата, ќе те болат коските, пиј го сега лекот, дали се што ти направив јадеше“, и стотици слични реченици.

Болеста стана центар на нашите животи. Сè се вртеше околу неа - кога ќе се подобри, како да му помогнам, што друго да правам. Постепено целосно се изгубив во таа улога на негувател. Заборавив на себе, на моите потреби, на она што порано не правеше партнери.

И тогаш сфатив - тој не е дете. Тој е мојот сопруг. Човек кој се бори со болест и кому му требам јас покрај него, а не некој што го води за рака како немоќно суштество. Му требаше поддршка, но и простор да продолжи да биде самиот – да носи одлуки, да го изрази своето мислење, да чувствува дека сè уште има контрола над својот живот.

Но, болеста го однесе безмилосно.

Со текот на времето, тој остана неподвижен. Отпрвин можеше да стане со моја помош, да се потпре на мене, но многу брзо и тоа стана невозможно. Го хранев, го бањав, му менував пелени. Првите неколку пати беа тешки, и физички и емотивно. Чувствував дека го губам сопругот, а тој чувствуваше дека се губи себеси. Тој го виде срамот во моите очи додека му ја соблеков првпат облеката за да го избањам. Ги виде солзите што ги криев додека му ставав перници под грбот за да не добие рани.

„Дали tи е пријатно вака?“

„Како и да е Маро, оди гледај си ја работата“

„А што ти значи тоа сега? Те прашав убаво"

... а потоа тишина...

Разбрав дека тоа го кажува од срам и го поврзав со тоа што ме понижува и дека не сум достојна ниту да одговарам на моите прашања и на мојата загриженост.

Имаше ноќи кога не спиев затоа што морав да го свртам на другата страна, затоа што ќе се будеше од болки, затоа што ќе кашлаше и ќе се гушеше, а јас бев единствената што можев да му помогнам. Имаше денови кога седев крај креветот, исцрпена, прашувајќи се како можам да продолжам понатаму. Имаше моменти кога се тргав од него само за да плачам, за да не гледа. Не сакав да го оптоварувам со мојот умор, но тој знаеше се.

Најмногу ме повреди тоа што и тој страдаше поради мене. Затоа што немав време за себе. Затоа што го кревав од креветот, му ги сменував чаршафите, му гибришав лицето и рацете, додека тој молчеше и гледаше во една точка. Еднаш ми рече:

„Знаеш, најтешко ми е што не можам да те гушнам, да ти кажам колку ми значиш. Да не изгледа дека само ви ти одземам животот“.

Плачеше како дете. Моите чувства беа измешани, од величина преминаа во очај. Секој црв гради свој пат. Знаев дека можам да се тргнам од целата приказна за да се заштитам себеси, но каква личност би била јас? Се откажав од мислата, а не од идејата.

Тогаш сфатив колку е важно да не гледам на него како на некој кој е само болен, туку како на човек што го сакам. Почнав да го потсетувам на сите приказни што ги споделувавме, песните што ги слушавме заедно. Наместо да ја играм улогата на грижлива мајка, се обидов да го допрам со љубов, да му покажам дека тој сепак е мојот сопруг, мојот партнер, мојот човек.

Можеби улогите се сменија, но љубовта не исчезна. Научив да бидам негувателка, поддршка и пријател, но пред сè - негова сопруга.

Не ни забележав кога престанав да бидам јас. Кога престанав да бидам жена, сопруга, пријателка. Кога сите мои мисли, сите мои движења, целиот мој ден станаа подредени на него и на неговата болест.

„Здраво сестро, сакаш да се прошетаме“?

„Не можам, Петар мора да руча“

„Можете ли на ручек?“

„Па, не сакам да го оставам сам“

„Но тоа трае со години, најди си излез, мора да живееш“

... Го спуштив телефонот.

Порано се навредував кога луѓето не го разбираа мојот живот како дадилка. Не ги разбирав оние кои се грижат за мене. Мислев дека јас сум единствената што ја прави вистинската работа. Со текот на времето сфатив дека грешам.

Отпрвин ми рекоа да се грижам за себе, но јас не ги послушав. Како да мислам на себе додека тој лежи неподвижен, додека тој во секој поглед зависи од мене? Како да уживам во било што кога тој не може ни да се преврти во кревет без моја помош?

Така постепено престанав да излегувам, да се гледам со пријателите, да правам се што не беше поврзано со него. Деновите ми ги поминуваа бришејќи, хранејќи, покривајќи, средувајќи перници. Секој мој потег беше во служба на неговите потреби, а мојот исчезна некаде помеѓу.

Ретко се препознавав во огледало. Лицето ми беше уморно, косата ми беше неуредна, ноктите ми беа скршени. Порано се грижев за себе, за својот изглед, имав свои мали ритуали, но сега немав време ниту за најосновните работи. Понекогаш седев на работ од креветот и сфаќав дека тој ден не сум јадела.

А најмногу ме повреди тоа што почувствував дека јас и тој исчезнуваме. Тој - затоа што болеста малку по малку го земаше, а јас - затоа што се изгубив во таа улога на негувател, заборавајќи дека и јас постојам како личност. Повеќе не бев сигурна каде завршив и кога почна неговата болест.

Тоа утро почувствував дека нешто нема да биде како што треба.

Беше некако убав и весел. Ме замоли да го избричам, да му донесам весник.

Тоа не беше ритуал, бидејќи со години не беше расположен, па не ни читаше весник. Како да чувствуваше дека ќе му олесни, дека ќе ставиме крај на маките. Не знаев што се случува, но имав дупка во градите, празнина што се чинеше дека врескаше и чекаше да се пополни.

„Еве ти го весникот драги, сварив кафе, сега ќе ти донесам перница да се потпреш“

„Не ми треба перница, можеш да одиш да земеш чоколадо, гладен сум“.

Бидејќи претходно немаше конкретни желби за храна, набрзина појдов до продавнива и кога се вратив најдов глетка што ме скрши.

Седејќи така, избричен и дотеран, со вкочанети прсти ја испуштил душата. Беше неподвижен, но лицето му беше розово, изгледаше среќно и насмеано.

И тогаш погледнав во весникот каде што со свој ракопис напишал:

„Ти благодарам за се, не требаше толку да се жртвуваш, сега пиј си го кафето на мир и заслади се, а кога ќе се видиме пак ќе се грижам јас за тебе“.

Се распаднав од болката. Претпоставувам дека пиеше повеќе апчиња отколку што требаше тоа утро, но не сакав да ѕиркам и да истражувам, немам ништо од тоа. Тоа е она што тој го сакаше и така нека биде.