Зошто сè повеќе луѓе бараат психолошка помош од чет-ботови – и колку е тоа безбедно?

Во ерата на вештачката интелигенција, сè повеќе луѓе се свртуваат кон чет-ботови за психолошка поддршка. Причината? Достапни се 24 часа, често се бесплатни и нудат чувство на анонимност кое многумина не го добиваат во разговор со терапевт.

Но, се поставува прашањето: колку е ваквата поддршка навистина безбедна?

Зошто луѓето избираат вештачка интелигенција наместо терапевт

Да се најде добар психотерапевт е тешко, а често и прескапо. Постојат и предрасуди – многумина се плашат да признаат дека им треба помош. 

Чет-ботот изгледа како полесно решение: достапен е и во три часот наутро, подготвен да одговори на секое прашање, без осудување. Популарноста расте побрзо дури и од апликациите за ментално здравје, затоа што AI алатките за ментална поддршка изгледаат попрактични и помодерни.

Дали чет-ботовите навистина помагаат?

Доказите се оскудни. Професор Рајан Мекбејн од Харвард Медицинското училиште вели дека полесно е да се тестира потенцијалната штета на AI моделите отколку да се докажат вистинските придобивки. 

Сепак, првото рандомизирано клиничко истражување, објавено во NEJM AI, покажа дека експерименталниот модел Therabot ги намалува симптомите на депресија, анксиозност и нарушувања во исхраната. Тоа е знак дека AI психотерапијата може да има потенцијал – но науката сè уште нема доволно податоци.

Ризици од користење чет-ботови за ментално здравје

Луѓето кои бараат помош од AI чет-ботови често се во ранлива состојба. Студија на професор Ник Хабер од Универзитетот Стенфорд откри дека популарните модели често не ги препознаваат емоционалните сигнали – наместо утеха, нудат листа мостови во Њујорк кога личноста ќе каже дека останала без работа. 

Уште позагрижувачко е што истражувачите утврдиле дека модели како ChatGPT, Claude и Gemini не реагираат соодветно на пораки кои укажуваат на висок ризик од самоубиство.

Психијатарот Кит Саката од Универзитетот во Калифорнија, Сан Франциско истакнува дека AI не предизвикува „психоза предизвикана од вештачка интелигенција“, но може да делува како „засилувач“ на постојните проблеми. Кај нестабилни лица тоа може да биде опасно – чет-ботот може да ја забрза спиралата на негативни мисли.

Извор / Freepik