И првиот пациент во светот на кој му беше извршена трансплантација, доби срце од жена
Човекот со златни раце: Приказната за првата трансплантација на човечко срце во историјата
Пред педесет години, Јужна Африка го запрепасти светот - хирург од Кејп Таун, Кристијан Барнард, успешно го пресади срцето на една млада девојка.
Приказната за првата човечка трансплантација на срце во историјата започна со сообраќајна несреќа на 25-годишна службеничка на банка, Денис Дарвал, додека таа минуваше низ прометна улица во Кејп Таун.
Денис ја отфрлил автомобилот неколку метри подалеку и ја удрила главата на друго паркирано возило. Брзо стана јасно дека смртта на мозокот се случила. Но, нејзиното срце сè уште чукаше.
Непосредно пред тоа, на Луис Воскански (53) му беше кажано дека му остануваат уште неколку недели поради сериозно срцево заболување. Без двоумење, тој го прифати тогашниот едвај замислен предлог на д-р Барнард - трансплантација на срце.
Во тоа време, бубрезите и црниот дроб беа успешно трансплантирани, но никој не се осмели да го пресади срцето, самото јадро на животот.
Таткото на жртвата Денис Дарвал, набрзина ја даде својата согласност.
Операцијата започна во раните утрински часови на 3 декември 1967 г.
Напнатоста растеше со часови. Секој ги истегнуваше вратот во мртва тишина за да види подобро што прави Барнард.
„Кога беше направена последната анастомоза (поврзување на структурите), дојде момент на вистината“, рече еден од учесниците во операцијата, тогаш млад практикант.
„Анестезиологот го брои пулсот гласно: 50, 70, 75 и половина час подоцна, 100“, се сеќава тој.
„Имаше генерален ентузијазам. Одеднаш, професорот Барнард ги соблече нараквиците и побара чаша чај“, додаде тој.
Воскански првпат зборуваше 33 часа по операцијата и рече дека се чувствува добро. „Ти дадов ново срце“, му рече Барнард.
Во меѓувреме, веста се шири низ целиот свет. Новинските агенции испратија вести. „Трансплантацијата на срце, прва во светот, беше успешно извршена денес во болницата Гроте Шур во Кејп Таун“.
Тоа беше целосно изненадување за научната заедница затоа што сите очекуваа првата трансплантација на срце, да се изврши во САД.
Со широка насмевка, убав изглед и златни раце, Барнард, 45-годишен хирург од Јужна Африка, стана медиумска везда. „Во саботата бев малку познат хирург во Јужна Африка. Во понеделникот, јас бев водач на светот“, рече тој во интервјуто по повод 30-годишнината од неговиот подвиг.
Маж со срце на девојче
Повеќето беа воодушевени, но имаше и такви кои му испраќаа застрашувачки писма, нарекувајќи го и мршојад, вели медицинската сестра Дан Фридман, сега во доцните седумдесетти години, која беше дел од оперативниот тим.
Други го прашаа кој му дозволи да игра со Бог, затоа што во тоа време срцето не се сметаше само за орган и имаше многу етички проблеми, објаснува Фридман.
Бидејќи во тоа време владееше апартхејдот во Јужна Африка, интервенцијата имаше и политичка димензија. Трансплантацијата можеше да се изврши неколку недели пред тоа, но Барнард инсистираше на тоа дека донаторот е бел.
„Не сакавме да бидеме обвинети дека ги извадивме срцата на црните да ги ставиме во белците“, објасни Фридман.
Четири дена по постапката, Луис Вокански го даде своето прво интервју од болнички кревет. Микрофонот беше стерилизиран, а новинарот застана на вратата од собата за да не го зарази пациентот.
Тој во медиумите беше наречен „човек со срце на девојче“.
Почина 18 дена подоцна, но не од срцев удар, туку од фатална пневмонија со која ослабениот имунолошки систем не можеше да се справи.
Денес, трансплантациите на срце, иако сè уште се операции со висок ризик, веќе не се на насловните страници.
Околу 3.500 срца се трансплантираат годишно во светот. Околу 88% од пациентите преживуваат првата година по операцијата, 75% преживуваат пет години, а 56% десет години.
