ПЛАНИНА НА ЏИНОВИ: Во нашето соседство живеат највисоките луѓе на светот, а експертите се фасцинирани од нивната висина уште од 19 век

Следејќи неколку параметри, експерти од два универзитети објавија студија за највисоките луѓе на планетата.

Досега, Холанѓаните гордо ја носеа титулата за највисоки луѓе на Земјата, но една неодамнешна студија покажува дека жителите на Динарските Алпи - планински венец што се протега низ земјите од поранешна Југославија - се повисоки. Поконкретно, новите податоци сугерираат дека највисоките луѓе во светот можеби живеат во Црна Гора.

Мапирање на џиновските планини

Извонредниот раст на жителите на Динаридите ги фасцинира антрополозите од крајот на 19 век. Во една неодамнешна статија во списанието Bilogy со наслов „Mapping the Giant Mountains“, истражувачите од Универзитетот Масарик во Брно (Чешка) и Универзитетот на Црна Гора во Никшиќ ја претставија најкомплетната слика за висинските разлики во поранешна Југославија и Албанија до, според нивните податоци, 18-годишниците од Црна Гора кои во моментов се највисоките во светот (182,9 см), надминувајќи ги своите холандски врсници (182,4 см) за половина сантиметар.

И покрај тоа, Црногорците не се издвојуваат меѓу соседите. 18-годишниот млад човек од Далмација, јужниот регион на Хрватска, во просек е висок 183,7 сантиметри. Во Херцеговина тие се во просек високи 183,4 см. Во малите, соседни појаси што ја поврзуваат Далмација преку јужна Херцеговина со централна Црна Гора, просечната висина е дури над 184 см.

Но, за разлика од Црна Гора, Далмација и Херцеговина дел од поголемите земји (Хрватска и Босна и Херцеговина) се со помали просечни височини. Овој модел на силни регионални, па дури и локални разлики веќе им беше очигледен на администраторите на австро-унгарската армија, кои ја забележаа висината на нивните регрути.

Во 1895 година, младите мажи од Босна и Херцеговина кои стапиле во воена служба биле во просек високи 172,4 см, што е значително над просечната висина на регрутите од цела Австро-Унгарија во 1890 година (165,1 см), па дури и над просечната висина од северноевропските мажи во иста возрасна група (приближно 170 см).

Исхрана и генетика, а не минерали

Сепак, регрутите од Тузла (171 см) беа пониски од оние од соседна Херцеговина (175 см). По Првата светска војна, истражувањата во планините Дурмитор (во северозападна Црна Гора) на мажи на возраст од 18 до 40 години дадоа просечна височина од 176,7 см, висина што индустријализираните земји од северна и западна Европа ја достигнаа дури во 1950-тите и 1960-тите.

Од каде таа висина? Минерали, предложени од Харвардскиот антрополог Карлтон Кунс во 1920-тите. Тој истакна дека повисоките луѓе во регионот живееле на варовник, додека пониските Албанци на песочник. Сепак, неодамнешните податоци сугерираат дека исхраната и генетиката се поверојатни причини.

Тешко е да се одреди просечната висина на населението бидејќи е наследна и подложна на влијанието на околината. На пример, разгледајте го ефектот на Индустриската револуција. Меѓу многуте последици, добри и лоши, беше и општо подобрување на нутриционистичката ситуација низ Европа. Како резултат на тоа, просечната висина во многу европски земји се зголемила за 10 до 17 см од крајот на 19 век.

Поради разликите во исхраната меѓу верските заедници, Босна и Херцеговина обезбедува фасцинантен прозорец за влијанието на исхраната врз висината. Свинското месо е главен извор на протеини, но неговото консумирање е забрането во муслиманската традиција. Ова би ја објаснило разликата во висина од 2,2 см меѓу жителите на муслиманскиот дел на Сараево (181,8 см) и неговото претежно српско источно периферство (184,0 см). Исто така, во другите религиозно мешани делови од земјата (околу Горажде и Мостар), муслиманите се 2-3 см пониски од нивните соседи Срби или Хрвати.