500 милиони исчезнаа преку ноќ – мистеријата што никој не успеа да ја реши!

Бостон, 18 март 1990 година – раните утрински часови

Во еден од најдрски и највешто изведените грабежи во историјата на уметноста, две лица облечени како полицајци влегле во музејот „Изабела Стјуарт Гарднер“ во Бостон и за само 81 минута украле 13 уметнички дела чија вредност денес се проценува на над 500 милиони долари.

Како се случила кражбата?

Наутро на 18 март, непосредно по Денот на св. Патрик, двајца мажи со полициски униформи застанале пред музејот и рекле на ноќните чувари дека добиле пријава за нарушување на редот. Чуварите, несвесни за измамата, ги пуштиле внатре.

Во рок од неколку минути, „полицајците“ ги врзале двајцата чувари со лисици и им ставиле селотејп преку устата. Без никој да ги спречи, започнале да се движат низ музејот и да ги вадат уметничките дела – со внимателност и мирнотија што укажува на претходна подготовка.

Што беше украдено?

Меѓу украдените дела се вклучуваат:

• „The Concert“ од Јохан Вермер – едно од само 34 познати дела на Вермер.

• „Storm on the Sea of Galilee“ од Рембрант – единствената негова морска сцена.

• „A Lady and Gentleman in Black“ од Рембрант.

• „Chez Tortoni“ од Едгар Дега.

• Стари кинески бронзи и француски орнаменти од Наполеоновата ера.

Ниту едно од украдените дела не било пронајдено до денес.

Истрагата: 35 години подоцна – уште без одговор

ФБИ ја води истрагата, која и по три децении останува отворена и активна. Постоеле неколку осомничени, вклучувајќи членови на италијанско-американската мафија, особено мафијашки фигури од Њу Ингланд. Се шпекулира дека делата биле користени како валута во подземниот свет – за размена, преговарање за слобода, или како залог.

Во 2013 година, ФБИ објави дека има информации за идентитетот на сторителите, но тие веќе биле починати, а делата не биле пронајдени.

Награда и мистерија

Музејот „Гарднер“ и денес нуди наградa од 10 милиони долари за информација што ќе доведе до враќање на делата. Во празните рамки од украдените слики, музејот оставил празнини на ѕидовите – како потсетник и симбол на надеж.

Заклучок: Кражба која стана легенда

Оваа кражба не е само криминал – таа е културна загуба од непроценливо значење. Таа инспирира книги, документарци, подкасти, па дури и уметнички проекти. Иако има шпекулации, траги и теории, кражбата во музејот „Гарднер“ останува една од најголемите нераскршени мистерии во светот на уметноста.