Експлозивна вистина: Најголемата закана за човештвото сè уште не исчезнала

Еден од најопасните вируси во светот е вирусот на сипаници (Variola major), кој предизвикуваше големи пандемии со висока смртност пред неговото искоренување. Иако е искоренет, примероци од вирусот сè уште се чуваат во строго обезбедени лаборатории, што предизвикува загриженост поради потенцијалната биотерористичка закана.

Што е вирусот на сипаници?

Вирусот на сипаници (Variola major) е високо заразен и смртоносен вирус, кој предизвикуваше сипаници – болест со смртност до 30%. Во некои форми, како хеморагичната сипаница, смртноста достигнуваше речиси 100%. Се проценува дека сипаниците убиле над 300 милиони луѓе во 20 век.

Каде се чува вирусот денес?

По искоренувањето на болеста во 1979 година, Светската здравствена организација одлучи да задржи примероци од вирусот за истражувачки цели. Денес, официјално, живи примероци се чуваат во две лаборатории со највисоко ниво на биобезбедност (BSL-4):

• Центрите за контрола и превенција на болести (CDC) во Атланта, САД

• Институтот Вектор во Новосибирск, Русија

Постојат загрижености дека вирусот може да се користи како биолошко оружје, особено поради недостатокот на имунитет кај населението и ограничените залихи на вакцини. 

Потенцијална штета и смртност

Вирусот на сипаници е исклучително опасен поради:

• Висока смртност: До 30% кај Variola major, а кај хеморагичната форма речиси 100%.

• Лесно пренесување: Преку воздух и директен контакт.

• Недостаток на имунитет: Глобалната вакцинација престана во 1980 година, што значи дека поголемиот дел од населението е неимуно.

• Недостаток на вакцини: Постојат ограничени залихи на вакцини, а производството е предизвик поради технички и логистички причини.

Како може да се ослободи?

Иако лабораториите каде се чува вирусот имаат највисоко ниво на безбедност, ризикот од:

• Намерен биотерористички напад

• Несреќно ослободување поради човечка грешка или технички дефект

останува реален. Истражувањата на други опасни вируси, како H5N1, покажуваат дека дури и лабораториски модифицирани вируси можат да претставуваат закана ако се ослободат.

Како може да се спречи катастрофа?

За да се минимизира ризикот од ослободување на вирусот на сипаници, потребни се:

• Зголемена меѓународна соработка: За надзор и контрола на биолошките агенси.

• Развој и складирање на вакцини: Зголемување на производството и достапноста на вакцини против сипаници.

• Строги безбедносни протоколи: Во лабораториите каде се чуваат опасни патогени.

• Образование и подигнување на свеста: За потенцијалните закани и начини на превенција

• Иако сипаниците се искоренети, присуството на вирусот во лаборатории и потенцијалната злоупотреба претставуваат сериозна закана. Неопходна е постојана внимателност, истражување и меѓународна соработка за да се спречи можен катастрофален настан.