Како целата стока стана шкарт и што е Стендал синдром?

Ретко кога нешто ме нервирало како синегдоха, особено кога го користела генерацијата на моите родители. Да појаснам, тоа е кога мајка ми вели дека е ладно време, па време е за квалитетна чизма или волнена чорапа. Тогаш обично ја прашувам дали тоа значи дека навистина треба да облечам само еден чорап, а таа не вели ништо, навикната на општ цинизам. Веќе не сум против синекдохата, затоа што се чини дека, како и пихтијата, синекдоката оди со годините и дека сите ќе ја користиме во одреден момент, и тоа многу пред старечкиот дом.

Настрана, еден филм што го сакам го има овој квалификатор во насловот, „Синагога, Њујорк“ на Чарли Кауфман со обожаваниот Филип Сејмур Хофман. Оваа стилска фигура се користи и во разни други околности, како на пример кога Турчин удри Србин, но најчесто ја слушав кога станува збор за артикли за облека, главно оние што се ставаат на нозете, а да не зборуваме за ногата.

Зошто ја прифаќам синекдохата и зошто јас сама почнувам да ја користам најчесто во контекст на чизми и чорапи? Затоа што секогаш кога слушнав дека треба да платиш за кожна чизма, но и дека волнениот чорап ќе ме стопли, во контекст на сите волнени чорапи на светот, тоа беше приказна за квалитетот, цврстината, за нешто што може имај доверба, од времето кога чевелот беше чевел, а не некоја кинеска плута што ќе се распадне штом ќе ја згазиш.

Таа приказна доаѓа од времето кога не купувавте често гардероба, но имавте, без разлика на вашиот статус, капитални парчиња, добар капут, квалитетен капут што можеше да трае со години, добри ткаенини, долготрајни материјали кои можеа да ја издржат зимата. И тогаш зимите беа зими, со снег што останува таму три месеци, дури и во градот, со снегулки на трепките, и весело друштво во кафана со варена ракија, да добива секоја пура и мирис на печено месо во вашиот цврст, дебел слој класичен исечен компир. Целиот сет!

Беше големо разочарување за мене, а исто така и за мајка ми, која особено сакаше италијански бренд, да дознаам дека тој бренд повеќе не е италијански, дека сè останува само со италијанско име и дека сè е всушност произведено во Кина или Камбоџа, од суровини што ќе траат до следната сезона, но што не е во ред, супер е да менуваш стилови, да продолжиш да купуваш нови, зошто да се држиш до истата со години, досадно е.

Вистина е дека ѓубрето се акумулира толку многу, што некаде во Јужна Америка има градови-депонии од нашата истрошена облека, а за ова дознавме кога го отворивме плакарот на баба ни за да видиме дали модата оди циклично и во бранови, и дали цветниот фустанот од педесеттите, од ерата кога италијанскиот чевел беше концепт и стандард за квалитет, ни изгледаше добро. Сега тоа тешко може да се најде. Можеби може, но во некоја слепа улица во Модена, каде што со генерации се прават добри чевли по нарачка, а во исто време мириса на катран црн тартуф. За тој чевел треба да платите повеќе, бидејќи не секој италијански чевел е изворно италијански.

И затоа ми паѓа на памет еден збор, кој не е поврзан со синегдоче, туку е толку точен и забавен - бофл! Ретко го користам тој збор, уште поретко го слушам, но го сакам. Почесто се слуша на пазарите, магацините и кинеските трговски центри отколку на кое било друго место. Секогаш беше исто тешко да се добие роб на бофл, да се добие измама, само најдете ја наивноста. Меѓутоа, сега ми се чини дека е поинаку, и дека горе-долу сите ќе се излажеме, дека можеш да преплатиш чевел, или уште поскапа чизма, со надеж дека е гарант за квалитетот, но ај, и за омилениот бренд што постои сто години, ќе испадне дека е незрел и дека петата ќе се скрши во истата сезона, особено на белградската калдрма, бехатон и испукани блокови, кои неодамна беа поставени.

Можете да платите помалку или повеќе, сето тоа ќе оди по ѓаволите многу брзо. Но, зарем тоа не е случај со речиси сè што е материјално? Зарем тоа не е случај со сè освен со дијаманти? Па дури и ние, толку величествено смртни, што тогаш да кажеме за лесно расипливи материи и партали? Затоа што се е направено да се распадне набргу, да мораш да купиш нов, да не завршиш како мене, чекајќи да се расипе само малку помлад фрижидер од мене, со излупени и искршени рачки, фрижидер кој не се откажува, и покрај новите наводно подобрени модели, фрижидер кој е грд, но работи подобро од нов што веројатно би пропаднал следната година.

Меѓутоа, како што стареам, ми се појавува еден прекрасен свет, кој претходно ми беше досаден и прилично туѓ и во кој мама уживаше, бидејќи тогаш беше на мои години. Тоа е свет на прекрасни ткаенини и текстури. Се сеќавам како превртуваше со очите по полиестерските фустани од мојата младост, како секогаш кога влегуваше во бутик, нежно и со посебно внимание чувствуваше едно по едно нешто, а потоа ги извртуваше етикетите и со задоволство забележуваше дека нешто беше 100% свила или вискоза. Дотогаш зборот вискоза го слушав само кога пријателите на татко ми зборуваа за виски. Но, да, остарев, а во третиот и последен текст за убавините на мојата средовечност ќе слушнете нешто за моите нови страсти - покривки, перничиња, завеси... Станав таа личност која сака да ја украсува куќата така што е доволно рустикална, доволно модерно, ориентални ткаенини, тегли, патеки и теписи кои можеби дури и потсетуваат на нешто од минатото, нешто од областа од каде што потекнуваат мојот сопруг и баба ми. Рустикален, гребен, тркалезен, мек.

Секогаш беше исто тешко да се добие роб на бофл, да се добие измама, само најдете ја наивноста. Меѓутоа, сега ми се чини дека е поинаку, и дека горе-долу сите ќе се излажеме

Но, тука доаѓаме до нов проблем - Стендаловиот синдром, кој од музејот се пресели во матичната продавница. Не верував дека ќе станам таа личност, но мојата страст станаа долгите тешки завеси, драперии, прекривки кои потсетуваат на таписериите на Јагода Буиќ. А можеби поради тој замислен идеал, се да е квалитетно и трајно, а не лажно, да имаш доверба во добриот живот и да инвестираш во него. Во живот каде двапати годишно, како што беше порано, одите на кратко патување, а еднаш на долг одмор. А тие мали, кратки континентални патувања се оние каде што можете да купите кожна јакна или цврсто палто, а да не зборуваме за удобни чизми.

Зборуваме за доба на пакет аранжмани, внимателно планирање однапред, но и можност лежерно да си купиме нешто што месеци подоцна нема да не прогонува како дупка на сметката. Се работи за пари, но не се работи само за пари, туку и за невнимание и верба во цврстината на животот и нештата. Ништо не може да ја замени таблата од масивно дрво, за која не знаеш како ја искачија пред педесет години на десетти кат, капитално парче кое како споменатиот фрижидер му пркоси на времето, а не се грижи за скандинавските тенденции и иверица. Тој постои, кралски, гломазен, со сета тежина.

На фасадата на Факултетот за драмски уметности пишува Добредојдовте пријатели од трикотажа или барем така пишуваше последниот пат кога поминав таму. Тоа ми беше интересно, особено што го содржеше тој збор, кој како дете не го разбирав, а подоцна не ни ми се допадна. Трикотажа! Звучи толку топло, убаво, волнено и ретро. Не само што често го користам овој збор, како и зборот бофл и синегдоха, туку сега многу сакам да имам едноставни плетени парчиња. Тие се за сите времиња, со својата класичност и цврстина потсетуваат на оние од минатото, кога можеби не беше подобро, но барем материјалниот свет изгледаше потраен и постабилен, кога чизмата беше чизма, а чевелот беше чевел.

Превземено и обработено од velikeprice.com

ФОТО: Фрипик