Најдоброто од Југославија: Симбол на едно време... кое го надживеа тоа време
Киоскот К67 на Саша Махтиг го трансформираше урбаниот пејзаж на Југославија со својот безвременски дизајн и безгранична функционалност, како и колективниот идентитет на неговите современици.
Таму се продаваа весници и цигари, билети за бродови, билети за лотарија, сендвичи и цвеќиња. Препознатливата коцка со заоблени рабови, бела, портокалова, сина, жолта или црвена, беше дел од секојдневниот живот низ цела Југославија со децении. Киоск К67 остана икона на југословенскиот дизајн до ден-денес, но дури и во современиот свет сè уште има место за него.
Дел од колективниот идентитет и секојдневниот живот на градот
Киоск К67 од словенечкиот архитект и дизајнер Саша Махтиг, едноставна пластична „куќа“, го трансформираше урбаниот пејзаж на Југославија со својот безвременски дизајн и безгранична функционалност, како и колективниот идентитет на неговите современици во 1970-тите и 1980-тите.
Саша Јанез Махтиг, роден во 1941 година, дипломирал на Академијата за ликовни уметности во Љубљана, а таканаречениот курс Б, интердисциплинарната програма на Едвард Рибникар инспирирана од Баухаус и Улмската школа за дизајн, сигурно оставила трага врз неговата работа.
Тој го дизајнирал киоскот К67 во 1966 година, го патентирал во 1967 година, а тој влегол во масовно производство во 1968 година. Го произведувал Имград од Љутомер во Словенија, а до 1999 година, кога производството било прекинато, биле произведени околу 7.500 киосци.
Модулите се дизајнирани да се користат како поединечни единици или во комбинација, а почетната шема се состоела од пет основни елементи што носат товар, додека дополнителната опрема вклучувала настрешници, системи за полици и внатрешно осветлување.
Киоск К67 веќе патувал од Љутомер до Њујорк во 1970 година. Во MoMa, требало да биде изложен на изложбата на неодамнешните аквизиции, но бидејќи транспортот бил одложен, не можел да влезе во галеријата, па затоа останал на патот пред него, на тротоарот на 53-та улица, каде што всушност и припаѓал.
Оваа епизода го инспирираше Махтиг да го претстави моделот од втората генерација веќе во 1971 година - овој можеше целосно да се расклопи на неговите составни елементи. Поголемиот дел од произведениот K67 остана во Југославија, но дел „отидоа во светот“, во Полска, Јапонија, Нов Зеланд, Кенија, Ирак, Советскиот Сојуз и Соединетите Американски Држави.
Се среќаваат и денес
Едноставноста и прилагодливоста на киоскот K67, кој со својата модуларност и функционалност балансира некаде помеѓу урбанистичкото планирање и дизајнот, го обезбеди неговиот иконски статус и долг век на траење. Старите киосци низ целиот свет, за разлика од оној во Загреб на сликата, добиваат нови функции или место на улиците на градовите, тие стануваат почит кон дизајнот, но и жив дел од секојдневниот ритуал на поединците.
К67 може да биде буквално сè, но веројатно нема да биде заборавен. Неодамна, неговото сеќавање беше оживеано од Музејот на архитектура и дизајн во Љубљана на ретроспективна изложба за Махтиг поставена во 2015 година. Секако, изложбата на MoMa за 2018-2019 година: Кон бетонска утопија: Архитектурата во Југославија, 1948-1980 година, предизвика уште поголем одѕвон, а билетите се продаваа во црвениот К67.
Истата година, во Берлин започнува проект за реставрација на стари К67 под името КИОСК (кој сè уште е во тек), а првиот стана кафе и снек-бар во Кројцберг. К67 Берлин има за цел да пронајде историски киосци К67, да ги реставрира и да ги врати во градскиот живот.
Во 2019 година, Одделот за архитектура на ETH Zürich му ја претстави изложбата Киоск К67: Метаморфози на еден систем. Две години подоцна, K67 се пресели на Тајмс Сквер, каде што беше претворен во диџејска кабина (или кабина) во Тајмс Сквер Трансмишн. Музејот на уметност Блафер на Универзитетот во Хјустон во јануари 2023 година организираше изложба наречена: КИОСК K67: Систем за урбана имагинација.
Фото: Инстаграм
Извор: Punkufer.dnevnik.hr
Можеби ќе ве интересира
