НАЈГОЛЕМАТА ИЗМАМА ВО ИСТОРИЈАТА НА ЧОВЕШТВОТО: Откривање на глобалната манипулација што го обликува нашиот свет

Во време на моментални информации и невидена поврзаност, парадоксално но неизбежно е дека милијарди луѓе биле фатени во она што многу експерти го нарекуваат најголемата измама во историјата на човештвото. Оваа огромна измама, која се протега со децении, вклучува моќни елити, мултинационални корпорации и владини структури кои манипулирале со податоци и приказни со цел да контролираат општества на глобално ниво.

Потекло и механизми на измамата

Како што предупредува истражувачкиот новинар Глен Гринвалд, „Најголемата закана за демократијата денес не е отворена тиранија, туку постепеното еродирање на вистината преку манипулација на медиумите и контрола од корпорации.“ Оваа манипулација се изведува преку:

• Концентрација на медиумите: Над 90% од светските медиуми се контролирани од неколку корпорации, што овозможува селективно прикажување на фактите. Според извештајот на Пју центарот за истражување од 2018 година, консолидирањето на медиумите довело до намалување на разновидноста на гледиштата.

• Финансиска манипулација: Глобалната финансиска криза од 2008 година е пример за системска измама каде сложените деривати и неконтролираниот ризик од големи банки предизвикаа економски колапс кој остави милиони без работа. Нобеловецот по економија Џозеф Стиглиц ја опишува кризата како „катастрофален неуспех на регулаторниот надзор и моралниот ризик.“

• Дезинформации и лажни вести: Влади и интересни групи ја искористија кампањата за дезинформации за да влијаат на јавното мислење за прашања од војни до здравствени кризи. Истражувачи од Проектот за компјутерска пропаганда на Универзитетот Оксфорд документираа како ботови и лажни профили на социјалните мрежи манипулираат со јавниот дискурс во невиден опфат.

Конкретни примери

• Финансиската криза од 2008 година ја откри злоупотребата со „токсични активи“ и хипотекарни деривати кои беа лажно претставени, предизвикувајќи домино ефект на глобалните пазари. Во својата книга The Price of Inequality, Џозеф Стиглиц пишува: „Кризата не беше случаен настан, туку предвидлив исход од политики кои фаворизираа богати елити.“

• Во областа на медиумската манипулација, известувањето за војната во Ирак е јасен пример каде клучните информации беа искривени за да се оправда воената интервенција. Пулитцеровецот Крис Хедџес го нарекува ова „производство на согласност“, истакнувајќи ја улогата на медиумите во ширењето на владините наративи.

• Пандемијата на КОВИД-19 ги откри проблемите со дезинформациите, недовербата во вакцините и здравствените власти, делумно поттикнати од противречни пораки и политички агенди. Д-р Питер Хотез, познат научник за вакцини, нагласува дека „кампањите за дезинформации ја загрозуваат глобалната здравствена безбедност преку нарушување на довербата на јавноста.“

Последици по општеството

Оваа голема измама ја разруши довербата во институциите ширум светот, поттикна социјални нееднаквости и дестабилизираше демократијата. Политичкиот теоретичар Френсис Фукујама нагласува: „Губењето на довербата во институциите е дефинирачки предизвик на нашето време и ја загрозува либералната демократска уредба.“

Патот кон вистината и транспарентноста

Експертите се согласуваат дека за обновување на довербата е потребна транспарентност, независно новинарство и медиумска писменост. Според Индексот на слобода на печатот 2023 на „Репортери без граници“, слободните медиуми имаат клучна улога во борбата против дезинформациите и во одговорноста на моќта.

Како што советува истражувачкиот новинар Глен Гринвалд: „Граѓаните мора да бараат одговорност и да бараат информации од различни извори за да се ослободат од ехо-коморите на пропагандата.“