Никој не знае која била нивната цел: Огледалата од обсидијан во Чатал Хојук поттикнаа бројни теории од нивното откритие

фото:tvitter

Оваа населба многумина ја сметаат за една од првите во историјата, а со текот на годините со разни откритија се појавија артефакти чија цел и изглед ги збуни и научниците и лаиците, поттикнувајќи бројни теории за нивното потекло.

Археолозите веруваат дека Чатал Хојук е еден од најстарите градови во светот. Според некои палеодемографски податоци во VII милениум п.н.е., имало околу 3.000 жители, што се смета за импресивно за тој период. Бројните наоди ископани за време на повеќегодишни истражувања го привлекоа вниманието на лаиците и на научната заедница, меѓутоа, едно од поинтригантните откритија за кои се развиени различни теории се огледалата од обсидијан.

На крајот на 20 век, во еден од неговите извештаи, археологот П. Хејли тврди дека за правење такви огледала потребна е напредна технологија во одредена смисла. Со текот на времето, ова доведе до појава на бројни и контроверзни теории. Затоа, научниците одлучија да утврдат како луѓето од неолитот успеале да создадат високо полирани и рамни површини од обсидијан, како и колку време им било потребно за да го направат тоа.

За време на неговиот престој во Чатал Хојук во 2000 година, археологот Орин Шејн одлучи да собере што е можно повеќе информации од необјавени белешки и разговори со истражувачи запознаени со процесите на обработка на обсидијан - со цел да даде одговор на ова прашање. Некои од овие огледала видел и во музеите, кога утврдил дека имаат малку испакнати „лица“, но и изгребана површина, што најверојатно е резултат на долготрајна употреба.

Откако се вратил дома, тој се обидел да направи помало огледало од обсидијан со лесно достапни материјали за мелење и полирање - од кои некои биле вештачки. При груба обработка користел дел од бетонскиот тротоар, па решил да проба и фин камен и глинена плочка. Крајниот резултат бил рамна и добро полирана површина која обезбедува одличен одраз.

Охрабрен од неговиот успех, решил да обработи уште три слични парчиња. Во оваа прилика користел природни материјали како гранит, кварц, чеша, мермер, песок, ситнозрнест камен и глина. По што утврдил дека мал и фин камен дава одличен сјај во завршните делови од обработката, додека јагленот се покажал како материјал кој непотребно го продолжува целиот процес.

Тој посочува дека неговото најголемо парче огледало имало димензии од околу 6х4 см, но дека сепак верува дека по некое време - со стекнување се повеќе искуство во обработката - ќе го усоврши и ќе го забрза процесот. Сепак, тој сè уште не може да сфати колку време му требало на вешт мајстор од неолитот да направи некои од огледалата ископани на археолошкиот локалитет Чатал Хојук.

Која беше нивната цел?

Некои од конвенционалните одговори беа дадени веднаш по пронајдокот и претпоставката беше дека тие се користени за дотерување и шминкање. Сепак, многу научници истакнуваат дека оваа теорија е погрешна бидејќи само неколку такви огледала се пронајдени на одредени нивоа на локацијата.

Потоа беа предложени алтернативни теории. Некои од нив беа практични, како на пример тој што тврди дека огледалата служеле за осветлување на просториите - куќите во овој локалитет немале прозорци, а во нив се влегувало преку покривите - за употреба при сигнализација или палење пожари. Меѓутоа, постоеле и оние теории кои тврдат дека огледалата имале ритуална намена и се користеле како т.н. „огледала на душите“.

Заклучокот на Шејн и неговите колеги е дека постојат многу археолошки докази дека неолитските луѓе биле добро запознаени со процесот на мелење и полирање камења при изработка на алатки и орнаменти. Исто како што не беа потребни никакви технолошки иновации за да се направи огледало од опсидијан. Денеска е познато дека жителите на оваа населба имале пристап до суровини како глина, лапор, трева и животински кожи на локално ниво, додека пак можеле да експлоатираат обсидијан на блиската планина Тарус.

извор:nationalgeographis.rs