Полноќен климакс: Како ЦИА ги спроведувала тајните експерименти на луѓе низ годините
Методите на перење мозоци ја окупираа американската јавност во средината на 20 век, толку многу што ЦИА смисли експеримент за да се обиде да го контролира човечкиот ум.
Беше 10 април 1953 година, кога Ален Далес, новоименуваниот директор на Централната разузнавачка агенција (ЦИА), одржа говор на собир на поранешни студенти од Принстон. Иако настанот беше од мала важност, глобалните тензии беа високи. Корејската војна се приближуваше кон својот крај, а претходно таа недела, Њујорк Тајмс објави запрепастувачка приказна за тоа како американските заробеници кои се враќале од земјата можеби биле „конвертирани“ од „комунистичките перачи на мозоци“.
Некои признаа дека извршиле воени злосторства, како што е водењето војна против комунистите - обвинение што САД категорично го негираа. На други, наводно, толку им бил испран мозокот што одбиле да се вратат во САД.
Далес штотуку стана првиот цивилен директор на агенција која растеше на власт од ден на ден, а неговиот говор го даде првиот увид во неговите приоритети за ЦИА.
„Во последните неколку години слушаме за битката за умовите на луѓето - војната на идеологиите“, рече тој пред публиката.
„Се прашувам, сепак, дали јасно ја гледаме големината на проблемот, дали сфаќаме колку злобна стана битката за човечките умови во советските раце“, продолжи тој. „Можеме да го наречеме ова, во нова форма, „војување за мозоци“.
Далес ги опиша советските техники како ефективни, но „одвратни“ и „подли“. Тој наведе примери на американски затвореници кои „заминаа во Кореја како камења“ и сега ја повторуваат комунистичката пропаганда како папагали. Дали користеле хемиски средства? Хипноза? „Ние на Запад“, призна директорот на ЦИА, „некако сме хендикепирани во оваа војна на мозоци. Овој вид неконсензуално експериментирање, дури и врз непријателите, беше спротивно на американските вредности“, инсистираше Далес, „како и со она што треба да бидат човечки вредности“.
Стравот од перење мозок и нови видови „војување“ ја преплаши и фасцинираше американската јавност во 1950-тите. Весниците сензационализираа нови техники и технологии за контрола на умот. Паранојата почна да се вовлекува во американската култура. Почнаа да се печатат книги како „Манџурискиот кандидат“ и „Голиот ручек“, со тврдокорни научници и големи политички заговори како нивна главна тема.
Идејата за перење мозок им даде на многу Американци убедливо објаснување за ненадејниот подем на комунизмот - имено, дека Советите користеле алатки за перење мозок не само на непријателите, туку и на нивниот народ. Зошто инаку толку многу земји би прифатиле таква очигледно заостаната идеологија?
Но, само три дена по неговиот говор во кој ги осудува советските тактики, Далес го одобри почетокот на проектот МК-Ултра, строго доверливата програма на ЦИА за „тајна употреба на биолошки и хемиски материјали“.
Експериментите за „контрола на умот“ на MK-Ultra најмногу се фокусираа на модифицирање на однесувањето преку терапија со електрошок, хипноза, полиграфи, зрачење и разни лекови, токсини и хемикалии. Експериментите биле спроведени на испитаници кои доброволно се пријавиле, „доброволно“ под принуда и оние кои апсолутно немале поим дека се вклучени во истражувачка програма. Од момчиња со ментален предизвик, американски војници, „сексуални психопати“ во државна болница, програмите на МК-Ултра често се спроведуваа врз маргинализирани членови на општеството. ЦИА ги сметаше затворениците за особено добри субјекти бидејќи тие ја дадоа својата согласност во замена за дополнително време за рекреација или намалена казна.
Вајти Булгер, поранешен гангстер, бил затвореник и испрашуван во МК-Ултра, за што подоцна пишувал.
„Осум затвореници беа во состојба на паника и параноја“, рече Булгер за тестовите во 1957 година во затворот во Атланта каде што одлежуваше.
„Имаше целосно губење на апетитот. Халуцинации. Собата ќе го смени одеднаш обликот. Бевме параноични со часови. Имавме ужасни периоди на живописни кошмари, видовме крв како излегува од ѕидовите. Момците изгледаа како скелети кои одат кон мене. Видов како камерата се претвора во кучешка глава. Мислев дека сум луд, дека целосно полусувам“.
Булгер тврдеше дека му биле инјектирани ЛСД. Диетиламид на лизергинска киселина стана еден од клучните интереси на програмата. Во доцните 1940-ти, ЦИА доби извештаи дека Советскиот Сојуз влегол во „интензивни напори за производство на ЛСД“ и дека Советите се обиделе да купат светски резерви на хемикалија. Еден функционер на ЦИА напиша дека Агенцијата е „буквално згрозена“ од советската програма за ЛСД.
Од појавата на MK-Ultra, интересот на владата за ЛСД премина од дефанзивен во офанзивен. Претставниците на Агенцијата забележаа дека ЛСД потенцијално може да биде корисен во „[добивање] контрола врз телата без разлика дали тие се согласиле или не“.
ЦИА стана свесна за тоа како ќе реагира јавноста доколку се открие однесувањето на МК-Ултра; иако луѓето можеби веруваат дека овие програми се од суштинско значење за националната безбедност, тие мораа да останат строго чувана тајна. Како ЦИА воопшто би го објаснила дозирањето ЛСД на Американците?
Операција Полноќен климакс
Иако неетички, првичните експерименти на ЦИА со ЛСД беа прилично едноставни. Агенцијата тестираше дози на поединечни цели. Некогаш наоѓале волонтери, а понекогаш ставале дрога во пијалоците на колегите. Со текот на времето, овие експерименти со ЛСД стануваа сè покомплексни. Најозлогласената од сите стана Операцијата Полноќен климакс.
На улицата Chestnut, Сан Франциско, во 1955 година, ЦИА уредувала спална соба. Џорџ Вајт го надгледувал реновирањето. Не баш како декоратор, Вајт имал богата кариера во Федералното биро за наркотици.
Вајт обесувал слики од француски танчери и цвеќиња. Ставил црвени завеси над прозорецот. Врамил низа постери од Тулуз-Лотрек и раширил црни свилени чаршафи. Секоја ставка алудирала на гламур и секс.
Џорџ Вајт правел стапица!
Вајт потоа ангажирал студент по инженерство од Беркли за да инсталира опремата за прислушување и огледало. Вајт седнал зад огледалото, со мартини во рака, чекајќи да започне акцијата. Проститутките ги намамувале мажите во спалната соба, им давале доза ЛСД, а Вајт го набљудувал нивното однесување.
Крај на МК-Ултра
Експериментите на ЦИА со ЛСД продолжиле до 1963 година, кога во пролетта Џон Венс, член на персоналот на генералниот инспектор на ЦИА, дознал за „таен список на луѓе кои учествувале во експериментите без нивна согласност или знаење“. Иако директорите на МК-Ултра се обидоа да го убедат Независниот одбор за рецензија дека истражувањето треба да продолжи, генералниот инспектор инсистираше агенцијата да ги следи новите насоки за етика во истражувањето и да ги прекине сите програми.
Во 1977 година, сенаторот Едвард Кенеди ги надгледуваше конгресните сослушувања кои ги истражуваа ефектите на МК-Ултра. Конгресот стави под истрага поранешни вработени во ЦИА. Сослушувањата открија голем број вознемирувачки детали, особено самоубиството на д-р Френк Олсон во 1953 година, научник кој скокнал од прозорецот на хотелот неколку дена откако несвесно испил пијалок со ЛСД.
Но, во текот на сослушувањата, Конгресот налета на ѕид: Вработените во ЦИА тврдеа дека „не можеле да се сетат“ на деталите од проектите за експериментирање со луѓе, па дури и на бројот на вклучени луѓе. Следниот чекор за Конгресот беше да ги прегледа записите, но имаше нов проблем: Во 1973 година, директорот на МК-Ултра им рече на работниците „би било добра идеја да се уништат досиејата [МК-Ултра]“. Наведувајќи ги грижите за приватноста и „срамот“ на учесниците како причини, луѓето што стојат зад МК-Ултра ефективно го уништија материјалот на едно од најголемите нелегални претпријатија во Соединетите држави.
Извор: National Geographic