Што ќе ни е тој ковчег со мраз: Ако Русите не ја продадоа Алјаска на Америка, ќе беа „господари на светот“.

При потпишувањето на договорот меѓу Русите и Американците, знамето паднало на бајонетите, што се сметало за лош знак.

Пред еден и пол век, Алјаска стана американска сопственост. Напишан е чек за тогашните 7,2 милиони долари и предаден на Русите. Купувањето на овој богат полуостров беше една од најпаметните трансакции во историјата.

Многумина се уште веруваат дека Американците или ја украле Алјаска од Русите или ја изнајмиле, па не ја вратиле. И покрај широко распространетите легенди, договорот беше фер, чист и праведен и двете страни имаа добри причини да го постигнат. Алјаска не беше ниту украдена, ниту изнајмена, туку продадена.

За 7,2 милиони долари или 11 милиони „златни“ рубљи, Америка купи милион и пол квадратни километри (поголем од Полска, Германија и Франција заедно) целосен див свет по цена од четири центи по хектар и само во првите 50 години од владеењето со таа земја заработи барем сто пати повеќе од неа. Имено, иако инвестирале во снег и мраз, се им се исплатело бидејќи на Алјаска набрзо биле откриени големи резерви на нафта, природен гас и руда.

Иако полни со природни ресурси, Американците не беа среќни да купат таму некое „безвредно парче мраз“ за кое не ни знаат точно каде се наоѓа, а не беа задоволни ниту Русите. Договорот се сметаше за глупост, а купувањето- „фрлање пари на ветер“.  

- Што ќе прави Америка со тој „ковчег со мраз“ и 50 илјади диви Ескими кои пијат рибино масло за појадок? - И печатот во Америка беше жесток. Дури и Сенатот и Конгресот беа против купувањето. Тогашниот државен секретар Вилијам Сиворд преговараше за купување земја од снег и мраз, па договорот за трансакцијата го нарекоа „лудории на Сиворд“.

Според тоа, руската Алјаска била центар на меѓународната трговија во 19 век. Во нејзиниот главен град се тргуваше со кинески ткаенини, чај, па дури и мраз, што беше потребно во Јужна Америка пред појавата на фрижидерот. Се градеа фабрики, се ископуваше јаглен, се градеа бродови, а веќе беа откриени наоѓалишта на злато.

Во времето на својот најголем просперитет, генерален директор на руските населби бил многу талентиран трговец Александар Баранов, кој себеси се нарекувал „руски Пизаро“. Тој се заљубил во Алјаска, па се оженил со староседелка, ќерка на водачот на алеутскиот народ. Градел училишта и фабрики, градел бродоградилишта, ја проширил трговијата, па за време на неговото управување руско-американската компанија имала огромни приходи и работела фантастична работа. Кога починал во 1819 година, на негово место дошол капетанот Лудвиг фон Хагемајстер.

Во тоа време, според статутот, со компанијата можеа да управуваат само офицери на морнарицата, а тие набрзо доведоа до колапс на толку профитабилна компанија која заработуваше огромни пари. Секако, алчноста и желбата брзо да се збогатат беа виновни за се.

Си дадоа огромни плати, а цените по кои купуваа крзно од локалното население беа преполовени. Домородците така почнале да живеат во сиромаштија, па кренале бунт. Русите ги задушиле пукајќи од воени бродови по селата на брегот. Тие тогаш решија да тргуваат со мраз и чај, но, иако добро почна и беше барано, не успеаја да се организираат како што треба, без воопшто да помислат да си ги намалат платите. За да ја спаси компанијата, државата мораше да ја субвенционира оваа некогаш профитабилна компанија, но и тоа не беше доволно.

Но, таа земја е само товар

Потоа избувна Кримската војна во која Велика Британија, Франција и Турција војуваа против Русија. Повеќе не можеше да ја снабдува и брани Алјаска, а морските патишта беа контролирани од сојузничките бродови. Дури и трговијата со злато престана да функционира. Русите стравуваа дека ако британските бродови тргнат да ја блокираат Алјаска, Русија нема да остане без ништо. Во исто време кога ситуацијата меѓу Москва и Лондон никогаш не беше е полоша, Русите имаа одлични односи со Американците. Идејата за продажба на Алјаска дојде од речиси двете страни во исто време.

Не изгледаше како лоша идеја да се продаде непрофитабилна и проблематична област, со која очигледно можеа да управуваат само храбрите и талентираните. По барање на царот Александар II, рускиот претставник во Вашингтон Едуард де Штекл започнал преговори со американскиот државен секретар Вилијам Сиворд.

Имено, Русите сметале дека продажбата на Алјаска е одлична идеја. Имено, тие се плашеле дека Алјаска и онака ќе биде киднапирана од друга сила доколку не ја продадат (на пример, Велика Британија која владееше со соседна Канада), па во тој случај нема да добијат ништо. Владата на Александар Втори ја оправда одлуката за продажба на Алјаска со оддалеченоста на „Руска Америка“ од централна Русија и високите трошоци.

Лош знак: Знамето падна на бајонетот

Официјалното предавање, односно директното пренесување на сопственоста на Алјаска од Руската империја во Соединетите држави, се случи на 19 октомври 1867 година во Нов Архангелск (сега градот Ситка). Американската и руската војска беа наредени покрај столбот со знамето, од каде со топовски салва започна спуштањето на знамето на царска Русија.

Сепак, знамето се заплетка на самиот врв. Морнар кој се качил да ја отплетка го фрлил надолу и тоа случајно паднало токму на руските бајонети. Многумина ова го протолкуваа како лош знак. Неколку стотици Руси, кои не сакаа да прифатат американско државјанство, беа принудени да се евакуираат со трговски бродови и пристигнаа во својата татковина дури следната година.

Златната треска ја погоди Алјаска во 1980-тите и и донесе на Америка милиони долари. Секој 19 октомври на Алјаска се слави како национален празник, т.н Денот на Алјаска.