Што се случува во Чернобил: 180 луѓе решиле да се вратат, но не очекувале дека животните ќе се однесуваат вака

Луѓето се вратија на места каде што денес има повеќе волци отколку луѓе, а нивниот живот е шок за многумина...

Чернобил е најлошата нуклеарна катастрофа во историјата на човештвото. Утрото на 26 април 1986 година беше почеток на трагедијата која се случи за неколку секунди. Експлозијата на четвртиот реактор на електраната го запали небото со пламен, а потоа над северот на Украина се издигна радиоактивен облак кој набрзо ги зафати соседните републики и стигна дури до Шведска.

Неколку децении подоцна, зоната на исклучување на Чернобил се претвори во атрактивно место за туристи, трагачи на адреналин и истражувачи кои чекор по чекор се обидуваат да ја реконструираат сликата на тие настани. И покрај годините, Чернобил сè уште има многу тајни. Приказната за катастрофата изгледа јасна, но има повеќе слепи точки отколку што се гледа.

1.Немаше заштита за вакви случаи во нуклеарната централа

Катастрофата во нуклеарната централа во Чернобил откри многу критични погрешни пресметки и недостатоци што доведоа до страшни последици. Еден од главните фактори беше недостатокот на основна заштита во повеќето нуклеарни централи во светот.

За разлика од современите реактори, централата во Чернобил немала купола армирано-бетонска обвивка, која служи како бариера помеѓу јадрото на реакторот и надворешната средина. Оваа заштитна структура може да ги содржи производите за фисија внатре во случај на несреќа, спречувајќи ширење на радиоактивни материи. Меѓутоа, во Чернобил таков систем едноставно не постоеше, а кога реакторот експлодираше, ништо не ги спречи нуклеарните честички да избегаат, ширејќи се на стотици километри.

2. Карактеристики на реакторот

Друг фатален аспект беше самиот реактор RBMK-1000. Овој тип на реактор користел графит за регулирање на реактивноста, што веќе се сметало за несовршено и застарено решение. Водата, која во повеќето реактори помага да се забави реакцијата и да се спречи прегревање, играше поинаква улога овде - нејзината задача беше да се загрева и да создава пареа за да ги врти турбините.

На тој трагичен ден, персоналот вршеше безбедносен тест за да види дали централата може да издржи ненадеен прекин на струја. Меѓутоа, наместо стабилен одговор, системот отиде во неконтролиран режим на греење. Ова произведуваше вишок пареа, што ја зголеми реактивноста. Персоналот бил немоќен пред струјниот удар кој довел до првата разорна експлозија.

3. Експлозијата не е причина за смртта, туку радијацијата

Самата експлозија убила само две лица кои работеле ноќта на несреќата, но вистинскиот хорор се случил во неделите и месеците што следеле. Луѓето кои учествуваа во расчистувањето на последиците, како и оние кои беа во близина на епицентарот на катастрофата, добија смртоносни дози на радијација. Радијационата болест уништи пожарникари, инженери, лекари и обични жители, кои веднаш не ја сфатија сериозноста на она што се случи.

Истражувањата покажуваат дека две децении по несреќата, само 19 луѓе починале од радијација, што е во рамките на нормалната стапка на смртност од рак кај возрасните, според Форбс. Но, и покрај овие бројки, Чернобил останува потсетник за тоа колку е кревок човечкиот живот наспроти технолошките погрешни проценки и потценетите ризици.

4. Изложеноста на радијација предизвика зголемување на ракот на тироидната жлезда

Катастрофата во Чернобил зад себе остави една од најалармантните траги во историјата на медицината - нагло зголемување на случаите на рак на тироидната жлезда. Ова имаше особено акутен ефект врз децата и адолесцентите, чии тела беа најчувствителни на ефектите од зрачењето. Само пет години по несреќата, беа пријавени повеќе од 20.000 случаи, а бројот продолжи да расте.

Јод-131, ослободен како резултат на експлозијата, се акумулирал во тироидната жлезда, што предизвикало зголемување на инциденцата. Родителите, плашејќи се за здравјето на своите деца, се обиделе да го ограничат контактот со контаминирана храна и вода, но тоа не било доволно.

Сепак, и покрај застрашувачките бројки, стапката на смртност од рак и други последици беше помала од предвиденото. Проценките за бројот на жртви се многу различни. Форумот во Чернобил ја наведува бројката на 4.000 предвремени смртни случаи од рак, додека еколошката група Гринпис вели дека вкупниот број на загинати е дури 93.000.

Прашањата за поврзаноста на зрачењето со други болести, како што се леукемијата и срцевите заболувања, остануваат предмет на активна дебата во научните кругови.

5. Штетата од катастрофата била полоша од атомските експлозии во Јапонија

Иако атомските бомби фрлени врз Хирошима и Нагасаки убиле десетици илјади луѓе, тие биле помалку деструктивни во однос на радиоактивна контаминација од несреќата во Чернобил. Бомбата Little Boy содржела само 64 килограми ураниум, од кои само 700 грама биле употребени во експлозијата. За споредба, агрегатите на нуклеарната централа во Чернобил содржеле 180 тони ураниум.

Нуклеарните експлозии во Јапонија се случија во воздухот, што овозможи радиоактивните честички да се распрснуваат и повеќето од нив не стигнаа до површината. Во Чернобил експлозијата се случи на теренот, што доведе до контаминација на огромни области, вклучувајќи почва, вода и вегетација.

Овој фактор ги направи последиците од катастрофата подолготрајни и пошироко распространети. Областите околу централата сè уште се непогодни за живеење поради високите нивоа на радијација, додека Хирошима и Нагасаки одамна се обновени и напредуваат.

6. Заблуда дека децата на заразените имаат наследни мутации

Еден од најтемните аспекти на катастрофата во Чернобил беше паниката поради потенцијалните генетски мутации кај потомците на преживеаните. Се веруваше дека изложеноста на радијација води до раширени вродени дефекти, што предизвика бран абортуси во погодените региони.

Меѓутоа, современите истражувања покажуваат дека стравовите биле претерани. Научниците не откриле значително зголемување на бројот на генетски мутации кај децата родени по несреќата. Во однос на здравјето, тие не се разликувале од своите врсници кои не биле изложени на зрачење.

Ова откритие стана мала трошка надеж во низата трагични последици од Чернобил. Сепак, истражувањата се во тек за да се разберат долгорочните ефекти на зрачењето врз генетскиот базен и здравјето на идните генерации.

7. Природата се враќа: животни во зоната на исклучување

Катастрофата, која остави празни градови и села, стана неочекуван благослов за дивиот свет. Во отсуство на луѓе, зоната на исклучување се претвори во еден вид природен резерват. Таму засолниште нашле волци, лисици, елени, па дури и ретките коњи - Пржевалски. Нивната популација напредува и покрај радијацијата.

Популацијата на волци во Зоната е седум пати поголема отколку во нерадиоактивни региони. Коњите - Пржевалски, некогаш на работ на истребување, успешно се адаптираа и се размножија од доцните 1990-ти. Сега тие слободно шетаат по напуштените села и полиња кои некогаш ги обработувале луѓето. Рибите, птиците, па дури и кафеавите мечки го направија Чернобил свој дом.

Сепак, природата не го избегнала влијанието на радијацијата. Пријавени се генетски мутации кај птиците, како што се деформитети на клунот и пердувите. Некои животни имаат високо ниво на цезиум-137 во нивните тела. Иако тоа не ги спречува да живеат, го прави развојот на фауната помалку брз отколку во природните резервати. Радијацијата останува невидлив, но опиплив фактор кој ја попречува природната регенерација на регионот.

8. Луѓе во зоната на исклучување: оние кои се вратиле

Катастрофата во Чернобил зад себе остави не само урнатини и радиоактивни траги, туку и оние кои не можеа засекогаш да ги напуштат своите домови. И покрај официјалните забрани и здравствените ризици, околу 180 лица, главно постари жени, се вратија во зоната на исклучување.

Овие луѓе живеат во своите стари куќи, во селата каде што сега има повеќе волци отколку соседи. Тие се нарекуваат саможители. Кога ќе се вратат, одгледуваат добиток, одгледуваат зеленчук, берат печурки и бобинки, не размислувајќи многу за зрачењето.

Владините агенции се во контакт со овие отпорни жители. Докторите редовно ги посетуваат, а храната им ја доставуваат волонтери и претставници на управата.

Времето минува, а нивото на радијација во Зоната постепено се намалува, но ќе бидат потребни векови додека опасните изотопи целосно не се уништат. Многу елементи, како што се плутониум и стронциум, веќе навлегле длабоко во почвата и подземните води. Тоа значи дека зоната на исклучување ќе остане радиоактивна стотици години, што ќе го направи животот овде опасен за идните генерации.

Чернобил продолжува да се потсетува не само на уништените згради и споменици на својата поранешна големина, туку и на луѓето кои и покрај се го нарекуваат овој регион свој дом.