Забава // Занимливости

Што се случува?! Земјата губи баланс, северот на планетата станува сѐ потемен, научниците збунети

  • 02 Октомври, 2025 09:47

Американската вселенска агенција НАСА откри дека северната и јужната хемисфера на Земјата повеќе не ја рефлектираат сончевата светлина во иста мера, создавајќи асиметрија во распределбата на сончевата енергија.

Врз основа на податоци собрани во текот на изминатите 24 години, сателитите на НАСА открија дека Земјата потемнува. Од голем број причини, од кои сите се предизвикани од човековата активност, планетата рефлектира помалку сончева светлина отколку што рефлектирала во минатото. Тие исто така забележале дека северната хемисфера потемнува повеќе од јужната хемисфера, односно онаа јужно од екваторот.

Доколку се потврдат резултатите од оваа студија, објавена во понеделник во списанието „PNAS“, симетријата што постоела помеѓу двете хемисфери би била нарушена. Ова би можело да има далекусежни последици за климатскиот систем на Земјата, кој зависи од прераспределбата на разликите во топлината или енергијата што ја движат циркулацијата во атмосферата и океаните, пишува шпанскиот весник „Ел Паис“.


Зошто Северната хемисфера станува потемна?

Горната атмосфера на секоја хемисфера прима иста количина сончева светлина во просек во текот на целата година. Користејќи податоци од првата генерација сателити, во 1971 година беше утврдено дека една третина од оваа светлина се рефлектира од облаци, аеросоли и самата површина на Земјата (повеќе од мраз отколку од вода и почва). Ова е познато како „ефект на албедо“, а сјајот на свеж снег е јасна илустрација за тоа. Половина се апсорбира од истата површина, особено од океаните, додека остатокот се задржува од атмосферата. Во тоа време, исто така беше утврдено дека обете хемисфери имаат исто „албедо“.

Ова ги збуни научниците: северот има поголема копнена маса од југот доминиран од вода, па затоа северната хемисфера треба да „заробува“ повеќе зраци. Значи, други фактори, како што се облаците, поголемото загадување на воздухот и можните разлики во количината на водена пареа помеѓу северната и јужната хемисфера, го балансираат северниот и јужниот дел. Сепак, оваа рамнотежа сега е нарушена, а северната хемисфера се затемнува во последниве години.

„Ова е резултат на промените во концентрацијата на аеросоли (мешавина од ситни цврсти честички или течни капки суспендирани во воздухот), снег и ледена покривка и водена пареа“, рече Норман Г. Лоеб од истражувачкиот центар Ленгли на НАСА и коавтор на студијата.

Лоеб е главен истражувач за проектот Церера, кој е исто така дел од американската вселенска агенција. Според податоците од Церера, кој веќе е инсталиран на десетина сателити, „ефектот на албедо“ се намалува на двете хемисфери, но затемнувањето е подлабоко и побрзо на север.

- Намалувањето на аеросолите на северната хемисфера е значајно поради намалувањето на загадувањето во Кина, САД и Европа - потсетува Лоеб.

Во текот на 19-тиот и 20-тиот век - земјите на северот кои се двигатели на индустриската и транспортната револуција, како и урбанизацијата - испуштија огромни количини честички во атмосферата. Друга промена што ја истакнува научникот на НАСА е „зголеменото топење на снегот и мразот, кое беше побрзо на северната хемисфера отколку на јужната хемисфера“.

Од неколку причини, топењето на мразот е особено изразено на Арктикот, за разлика од Антарктикот. Топењето на морскиот мраз го губи своето „албедо“ на два начина: престанува да го рефлектира сончевото зрачење, кое новата замена - водата, го апсорбира. Со други зборови, иако затоплувањето е глобално, тоа е посилно на северот.

Симптом на климатските промени

Ќе бидат потребни години, можеби и децении, за да се види дали системот е во состојба да се прилагоди или ребалансира и да ја врати рамнотежата на „албедото“, но Лоеб верува дека ова ќе „влијае на целокупната атмосферска циркулација и регионалната клима“. Следните веќе се забележани:

*промени во врнежите

*забавување на главните океански струи

*поместување кон север на таканаречената Интертропска конвергентна зона, појас околу екваторот каде што се среќаваат пасатните ветрови (постојани ветрови што дуваат од високи географски широчини кон екваторот) на двете хемисфери

За Аик Војгт, професор по метеорологија и геофизика на Универзитетот во Виена, ова е „исклучителна анализа“. Војгт потсетува дека сателитските набљудувања, кои се спроведуваат од 1960-тите, постојано покажуваат дека обете хемисфери рефлектираат иста количина сончева светлина (симетрија на албедото). Сепак, работата на Лоеб покажува дека нешто сега се менува.

Професорот Џузепе Калбо од Универзитетот во Жирона вели дека е интересно што „својство на Земјата кое сè уште не е добро разбрано“ се чини дека се менува, се разбира, ако податоците се покажат како точни. Според него, ова е уште еден симптом на климатските промени, кои влијаат на глобалната циркулација и можат да ја нарушат симетријата на „албедото“.


(El Pais)


Можеби ќе ве интересира