Убиства, богатство, подземни тунели: Нема да верувате каква тајна крие најстарaта куќа во Белград

Ако патот ве води до Дорчол, на улицата Цар Душан бр. 10, тогаш мора да знаете дека стоите пред најстарата куќа во Белград. Прво ќе ја препознаете затоа што денес во нејзиното приземје има пекара и стакларија, а пред неа има трамвајска станица. Покрај нејзиното културно и историско значење, околу оваа куќа се плетеа и градски легенди, кои најмногу се однесуваат на мистериозните тунели кои се наоѓаат долу.

Изградбата на оваа куќа, инаку втора станбена зграда од вкупно седум, започнала за време на австриската окупација на Белград, поточно во 1724 година, а е завршена три години подоцна. По наредба на принцот од Виртенберг, инженерот и полковник на австриската армија, Швајцарецот Никола Доксат де Морез, ја изградил оваа куќа во барокен стил како дел од поширокиот план за обнова и зајакнување на тврдината Калемегдан.

Најстарата куќа во Белград има посреќна историја од нејзиниот творец, кој беше погубен од австриските царски власти под обвинение за велепредавство. Меѓутоа, постојат податоци дека тој умрел за да ги зачува информациите за тајните премини под, односно околу тврдината.

Мистериозни тунели

Германците, кои потоа го посетиле Калемегдан, односно Белград, за време на Втората светска војна, биле фасцинирани од истите овие тунели. Друга голема легенда поврзана со оваа куќа е дека Германците пронашле богатство во тунелите под куќата и го однеле во Берлин. По војната, жителите на оваа куќа ги откриле тунелите, но не ги истражувале бидејќи изгледале запоставено и нестабилно, па заканата од нивно уривање била реална.

Никогаш нема да знаеме со сигурност за што служеле овие тунели, бидејќи и денес е невозможно да се испитаат, не само затоа што се екстремно оштетени, туку и се под вода. Подземните премини беа поплавени при покачување на водостојот на реките Сава и Дунав. Интересен е и податокот дека до триесеттите години на минатиот век покрај оваа најстара куќа во Белград имало уште две, но тие во меѓувреме биле урнати. Сите три наводно биле поврзани со тврдината со подруми и тунели. Фактот дека подрумот се протега по целата парцела на која е изградена куќата ја разгорува фантазијата на оние кои размислувале за мистериозни ходници и тунели.

Што се однесува до неговиот изглед, барокниот стил е особено истакнат со заоблените сводови, кои се видливи и однадвор. Во подрумот има и заоблени сводови, благодарение на кои оваа куќа е стабилна речиси три века.

Не помалку познати станари

Првиот жител на оваа куќа бил Елиас Флејшман, темпераментен, советник во општинскиот совет и познат граѓанин од тоа време. Нема многу информации за промените на сите сопственици, но заедничко на сите нив е дека во приземјето на куќата секогаш имало некаква занаетчиска дејност, уште од повлекувањето на Австро-Унгарците од Белград.

Во средината на минатиот век, во подрумот на оваа куќа се наоѓала текстилната работилница „Народен херој Анѓа Ранковиќ“, претходник на познатата текстилна фабрика „БЕКО“, која никна на само неколку стотини метри од оваа куќа. Анѓа Ранковиќ, по која го носи името на работилницата, била првата сопруга на Александар Ранковиќ. Работела како секретарка на партиската ќелија во работничкото движење на кројачки, текстилни и абаџи работилници, а историјата ја памети како соработник на многу истакнати личности од таа доба. Анѓа загина во битка во околината на Гак, а постхумно беше прогласена за народен херој.

Во врска со најстарата куќа во Белград, интересно е и тоа што ја отвори првата продавница - инаку позната како пекара - која работеше дваесет и четири часа дневно, секој ден во СФРЈ. Нејзин сопственик беше Ѓорѓе А. Илиќ, основач и претседател на синдикатот на пекарите, првиот таков синдикат од 1945 година. Така, пекарата што се наоѓа таму денес сведочи за мал дел од турбулентната историја на најстарата куќа во Белград.