Зошто Пандора ја отвори кутијата?

фото: PROFIMEDIA, MARY EVANS PICTURE LIBRARY

Тим научници од Универзитетот во Висконсин-Медисон и Чикаго сакале да утврдат дали „ефектот на Пандора“, метафора за човечката љубопитност, без оглед на можните последици, е карактеристичен за повеќето луѓе...

Според старогрчкиот мит, кога Прометеј украл оган од боговите и им го дал на луѓето, Зевс го врзал со синџири, а потоа на луѓето им испратил необична девојка - Пандора и кутија која ѝ била мираз.

Братот на Прометеј, титанот Епиметеј, се заљубил и се оженил со Пандора; плашејќи се од одмаздата на Зевс, тој ја предупредил воопшто да не ја отвора кутијата. Сепак, женската љубопитност била невозможно да се спречи.
Пандора ја отвори кутијата, а целата беда и неволја се проширија од неа низ светот - на дното на кутијата остана само надежта.

Пандора стана метафора за човечката љубопитност, која е толку силна што ја игнорира опасноста од она што може да се открие, дури и кога тоа откритие претставува нешто страшно и злобно.

Првиот експеримент

Научниците од Универзитетот во Висконсин-Медисон и Универзитетот во Чикаго спроведоа експерименти и се обидоа да одговорат на прашањето дали „ефектот Пандора“ е карактеристичен за повеќето луѓе, пренесува РТС.

Во еден експеримент учествуваа 54 ученици. На масата имаше вкупно дваесет моливи - пет беа означени со црвена, пет со зелена и десет моливи со жолта боја.

Истражувачот ги информирал студентите дека црвените моливи имаат батерија, која при притискање на копчето на моливот предизвикува благ струен удар и предизвикува болка во раката. Зелените пенкала беа без електрично полнење, а жолтите пенкала понудија неизвесен исход - само некои од нив имаа батерија и произведуваа струја и болка со еден клик.

Експериментот покажа дека учениците ретко земале црвени и зелени моливи; тие обично го притискале копчето на жолтите моливи кои биле со неизвесен исход, сакајќи да знаат дали ќе ги удри струја.

„Како што љубопитноста ја натера Пандора да отвори кутија со неволји - така и луѓето не можеа да ѝ одолеат на љубопитноста и да се обидат да дознаат очигледно непријатни работи. Ние веруваме дека љубопитноста произлегува од стравот од непознатото“, вели авторот на студијата Бовен Руен.

Уште еден експеримент

Следниот експеримент ги потврди резултатите од првиот. Испитаниците на екранот на компјутерот гледале 48 икони (симболи). Откако „кликнале“ на иконата со натпис „нокти“, се слушал звукот што се создава кога поминува ноктот по табла. Со кликнување на иконата „вода“, учесниците во експериментот можеа да уживаат во звукот на проточна вода.

Имаше и трет тип на икона што го „криеше“ или непријатниот звук на ковање шајки или пријатниот шум на „водата“.

Повторно, повеќето испитаници избирале икони со непредвидлив исход.

Она што е интересно - студентите кои не го отвориле третиот тип на икони биле многу посреќни по експериментот од „љубителите на непознатото“.

Истражувањето открива една потенцијално перверзна страна на љубопитноста, која е особено важна за нашето време - ерата на информациите и општеството, која се карактеризира со висок степен на љубопитност.

Како што објаснуваат авторите на студијата, често не можеме да одолееме на желбата да дознаеме непријатни информации. Иако се смета за човечко добро, љубопитноста често може да биде и човечко проклетство.