Дали алкохолот и куртизната се виновни што Александар Македонски ја запалил персиската престолнина: Не е измислена приказна, кој бил вистинскиот мотив

По битката кај Гавгамела во октомври 331 п.н.е., Александар Македонски практично имал отворен пат до големите престолнини на Персиската империја. Дариј III побегнал на север за да регрутира војска со која ќе се спротивстави на македонските освојувачи, додека главните градови Вавилон и Суза биле предадени без никаков отпор, а Пасаргад и Екбатан биле преземени без поголеми компликации. Исклучок бил Персеполис, најпознатиот град на Персиската империја.

Најкраткиот пат до него водел низ планините Загрос, на чиј главен премин имало голем персиски воен контингент - подготвен да се спротивстави на македонците и по секоја цена да го спречи неговото влегување во главниот град.

Првиот напад на персиската одбрана заврши со неуспех и резултирал со големи загуби. Тоа бил првиот сериозен неуспех што го претрпе Александар во неговиот огромен и победнички поход низ источните земји. Затоа, тој бил принуден да ги подели своите сили за да се обиде да го опколи непријателот од двете крила, стратегија со која на крајот успеал да ја надмине пречката благодарение на помошта на локалниот овчар кој му го открил алтернативниот пат за неговата војска.

Суровата цел на освојувањето

Александар влегол во Персеполис на крајот на јануари 330 п.н.е.. За разлика од она што се случило во Вавилон или Суза, македонскиот освојувач им дозволил на своите војници непречено да го ограбуваат градот. Некои сведоштва ги опишуваат злосторствата извршени од војниците врз цивилното население како брутални, што довело до тоа многумина да извршат самоубиство.

Тој наредил сите богатства од резиденцијата на Кралската палата изградена од Дариј I и Ксеркс, како и импозантната сала за публика со сто колони и импресивната ризница, која во нејзините наоѓалишта има акумулирано огромно богатство од 120.000 таланти, да бидат префрлен во Суза. Уште тогаш било јасно дека тој нема намера да го задржи Персеполис како главен град, туку дека неговиот избор бил Вавилон.

Кога напролет конечно решил да го напушти градот, Александар Велики решил да го запали целиот дворец во Персеполис. Иако неговиот генерал Парменион отворено го изразил своето несогласување, велејќи дека на тој начин тој им се „претставувал“ на Персијците како насилен освојувач. Историчарите како Плутарх и Диодор го опишале уништувањето на палатата како импулсивна и непромислена одлука донесена под дејство на алкохол.

Имено, една ноќ, откако направил свечена жртва во чест на старогрчкото божество Зевс, Александар и неговите генерали одржале гозба во палатата на Ксеркс, според античките извори. Во него била присутна и жена, атинската куртизана Таис. Среде прославата, кога виното им ги заматило умовите, таа предложи да се запалат палатите како одмазда за она што Ксеркс и го направил на Атина 150 години претходно.

Предлогот воодушевено го поддржал и самиот Александар, тие со факели ги обиколувале палатите и ги палеле. Македонските војници, кои оддалеку го виделе сјајот на пожарот, веднаш притрчале да го изгаснат, но кога пристигнале на местото биле изненадени бидејќи биле повикани да се приклучат.

Пламенот брзо ги проголтал врежаните кедрови греди што ги сочинувале покривите на палатите и прекрасните таписерии што ги украсувале нивните ѕидови. Во текот на ноќта луксузниот комплекс на палата што некогаш бил изграден според имагинацијата на кралот Дариј I бил претворен во куп урнатини, а античките историчари наведуваат дека Александар следното утро наводно горко се покајал за тоа што го направил.

Кој бил вистинскиот мотив?

Идејата на опиениот Александар Македонски, кој паднал под влијание на куртизана и ја запалил палатата, за која веќе следниот дел горко се покајал, повеќе личи на заплет од роман отколку на вистинска приказна. Сепак, постојат елементи кои откриваат дека не сите делови од приказната се измислени.

Сепак, како што е наведено веродостојна е  причината дадена како оправдување за пожарот – за да се одмазди за инвазијата на Атина од страна на Ксеркс и со тоа да се добие лојалноста на Грците кои биле под влијание на Спарта.

На крајот на краиштата, со уништувањето на главниот симбол на моќта на Ахеменидската империја, македонскиот освојувач најверојатно сакал да покаже дека  кога дошол толку далеку - ништо нема да го спречи да си ја постигне целта.