Мистеријата на пештерата: И Аркан го бараше богатството скриено на 62 локации
Нема трагач на злато од Македонија до Дунав и Морава без да
го слушне и сонува најголемото богатство досега погребано во овој регион -
богатството на поп Мартин Химовиќ.
Постојат многубројни легенди за попот од двете страни на Балканските Планини - во Бугарија и Србија.
Иако делумно се разликуваат од потеклото на Поп Мартин, суштината е иста насекаде: Поп Мартин Химовиќ остави зад себе едно неверојатно богатство, земено од турски каравани кои го носеле украденото богатство.
Богатството е погребано на 62 локации, од кои самиот Поп Мартин зел белешки. Проблемот е во тоа што најголемите богатства имаат скриени стапици што можат да убијат човечко суштество и дека записите на Мартин се напишани како еден вид загатка.
Поп Мартин Химовиќ дошол во Херцеговина заедно со неговата сопруга Вида и ќерката Злата пред да извршат инвазија на Турците. Тој се населил во едно мало село тогаш наречено Умагуска, кое денес веќе не постои. Селото беше во близина на манастир, па попот отиде да се поклони таму.
Еден ден, додека Мартин бил во манастирот, Турците доаѓаат во местото и водачот ја силува сопругата на Мартин. Вида, од срам, му го одзема ножот на Турчинот и го убива, а потоа себе си се убива. Мартин ја погреба сопругата во дворот на куќата.
За тоа време, тој ја научил својата ќерка да користи оружје. Кога неговата сопруга починала, Поп Мартин ја соблекол попската облека и започнал со крвава одмазда против Турците, заедно со неговата ќерка и група од 40 ајдуци што ги собрал.
Трупата живеела во пештери, пресретнувајќи ги турските каравани кои ги пренесуваледаночните пари собрани за Истанбул. Тие тоа го правеле во близина на Јагодина, преку Зајечар и Књашевац, па сè до Пирот, Ниш и Врање.
Тој со својата дружина собрал непроценливо богатство што ги криел на 62 локации и за локациите оставил записи. Најпознатата локација на закопаното богатство е Пештерата Смук. Но, исто така, најопасна. Влезот во пештерата е заштитен со бројни стапици, од пушки до смртоносни „овни“, до шилцикои се активираат- механизам да убие секој што не знае како да влезе.
Оваа пештера во 90-тите години ја бараше и Жељко Ражнатовиќ- Аркан, во тоа време со екипата на ДБ. Исто така, се шпекулира дека генералот Небојша Павковиќ користел воени машини за да ископа планини во околината на Ниш и Пирот во потрага по богатството на поп Мартин.
„Тие не најдоа ништо“, вели С.М. од село во Заечар - „Ја пропуштија, не ја најдоа локацијата на пештерата.
„Пештерата е, според описот од дневникот на Мартин Химовиќ, под „Три Чаки“. Овој дел од Стара Планина припаѓа на општината Књашевац. Со години ја барав и мислам дека ја најдов како точна локација. Најдов некои од врежаните знаци што водат до неа. Само, влезот во Пештерата е полн со тони земја, ќе ми треба добро друштво и многу копање за да стигнам до влезот “- додава мештанинот.
Според преписот од дневникот на Поп Мартин со описи на локациите каде се крие богатство, се вели:
„На местото на Света Параскева, кога ќе влезете во црквата, од вратата од исток, одете на средина на црквата и застанете, има камик жолт. Под него товар злато.
„Од Власонценце местото Паросиj, таму има бунар од антрацит изработен од камен и во тој бунар испуштивме злато“.
"Кон Челе-кулата, областа Ниш, има турски гроб, полн со златници...“