Штетите од поплавите може да се спречат: Што се „сунѓерски градови“ и како можат да ни помогнат против климатските промени?

фото:unsplash

Сведоци сме на се почести екстремни примери на врнежи кои се закануваат да поплават и да предизвикаат огромни материјални штети во пренатрупаните урбани јадра, пишува д-р Милица Периќ и советува за начините на кои можеме да го спречиме тоа.

Климатските промени ја зголемуваат фреквенцијата на екстремни врнежи и тоа е тренд кој е забележан низ целиот свет. Претходните години имавме обилни врнежи од дожд кога количината на дожд би била споредлива со вкупната количина на врнежи која во текот на целиот месец би паѓала за само неколку часа.

Еден од главните примери за оваа појава е зголемувањето на температурата, бидејќи потоплиот воздух е во состојба да задржи повеќе водена пареа, така што кога ќе се појават врнежи, тие ќе бидат со посилен интензитет. 

Урбаните области се особено погодени од оваа појава, имајќи предвид дека се поголем број жители живеат во градовите (околу 55% ​​од светското население, или 4,2 милијарди жители). До 2045 година, урбаното население се очекува да се зголеми на над 6 милијарди. Покрај климатските промени, зачестеноста на поплавите во градовите се должи и на брзото зголемување на површините под асфалт и бетон за сметка на зелените површини.

Со филтрирање низ растенијата и почвата, атмосферската вода т.е. дождовницата, побавно се испушта и останува привремено, а течејќи низ улици, тротоари и покриви многу брзо тече низ шахтите во канализациониот систем. Проблемот настанува кога количината на вода што се влева во канализацијата е поголема од очекуваната, односно кога количеството на атмосферска вода што се влева на улиците во порои го надминува капацитетот на канализациската мрежа. Во тој случај се излева низ шахти и цевки и ги поплавува улиците.

Што се сунѓерски градови?

Мерката за прилагодување кон екстремните обрасци на врнежи предизвикани од климатските промени е воведувањето на концептот „сунѓерски градови“. Овој концепт е стратегија за урбан дизајн кој има за цел да ги направи градовите поотпорни на поплави со воведување порозни материјали во изградбата на урбаната инфраструктура - улици, тротоари, рабници, патеки итн. - како и зголемување на зелените површини како дождовни градини, зелени покриви, ѕидови и слично.

На овој начин, на градовите им се овозможува да ги апсорбираат, филтрираат, складираат, исцедат, па дури и да ги прочистуваат атмосферските води, односно да овозможат, колку што е можно повеќе, природен хидролошки циклус во нив.

Кои се елементите на градот сунѓер?

Основата на сите сунѓерски градови се пропустливи тротоари. И тие се состојат од три слоја: површината, која е направена од пропустлив материјал. Средниот слој кој се состои од чакал и песок со различна гранулација во кој се задржува водата, а најнискиот слој - основата, односно почвата под тротоарот. Ако подлогата не може доволно ефикасно да ја исцеди филтрираната вода, може да се постави перфорирана дренажна цевка во средниот слој.

Со вакви тротоари може да се поплочат улици, тротоари, паркинзи и пешачки и велосипедски патеки. Од двете страни на улицата во градовите-сунѓери се среќаваат сливници, односно канали во кои се собира атмосферска вода. Со врнежи со поголем интензитет, овие канали го испуштаат вишокот вода во биоретенцијални базени, каде што се складира, филтрира и прочистува, а дури потоа преку отворот за прелевање влегува во градската канализациона мрежа.

Базените за биоретенција се уште една компонента на сунѓерските градови кои служат за забавување и задржување на водата. Тие се состојат од насади и специјални системи за одводнување. Насадите имаат улога во забавување на водата и собирање ситни честички од седиментот. Водата дополнително се забавува, се задржува и се филтрира низ слој од прекривка што се наоѓа понатаму во базенот и се формира езеро.

Во прочистувањето на водата учествува и прекривката, имајќи предвид дека прекривката е погодна средина за развој на корисни микроорганизми. Под овој слој има дренажен систем кој главно се состои од слој почва, агрегати, ткаенина и одводни цевки, преку кои дополнително се филтрира водата. На овој начин се добива вода исчистена од сите нечистотии кои потенцијално би можеле да ги загрозат водотеците.

Друг тип на растенија за биоретенција се дождовните градини. Тие претставуваат многу помали површини од базените за биоретенција и не содржат специјализирани системи за одводнување и се дизајнирани првенствено да ја собираат дождовницата од покривите, патеките и тротоарите.

Во дождовните градини, водата се филтрира низ претежно тревната вегетација која се состои од повеќегодишни растенија како украсни треви, повеќегодишни цветни растенија и грмушка вегетација кои исто така влијаат на подобрување на естетиката на градот.

Кои се сите предности на сунѓерските градови?

Во сунѓерести градови, покрај забавување на врнежите и спречување на поројни поплави, водата може да се складира и прочистува, што значи дека примената на овој концепт може да ја зголеми отпорноста на градовите на периоди на интензивна суша.

Зголемувањето на површината под зелените покриви, градините и парковите доведува до зголемена апсорпција на CO2, што значи дека градовите-сунѓери, освен што се мерка за адаптација на климатските промени - особено поплавите предизвикани од климатските промени - имаат влијание и врз ублажувањето на климатските промени.

Во Кина, која е многу погодена од екстремни поплави и суши, интензивно се работи на воведување на овој концепт во градовите. Планот е да се претворат 20% од вкупната градска површина во градови со сунѓери, да се складираат и да се овозможи повторна употреба на до 70% од дождовната вода во градот и да се намалат емисиите на јаглерод за 760.000 тони годишно.

Со примена на концептот град-сунѓер се намалува ефектот на топлинскиот остров кој е многу изразен во градовите, се прочистува воздухот и се подобрува естетиката на градот. Можеме да кажеме дека вака дизајниран град е многу попријатно и поздраво место за живеење и работа на луѓето.