Што сѐ поседуваше Јосип Броз: Јахтите и дијамантите се само мал дел од гламурот на ТИТО

На пролет во Блед, летото на Бриони или на јахти покрај крајбрежјето, а на есен во вилата на Дедиње во Белград.

Вака изгледаа, барем според старите фотографии и бројни извештаи, патувањата на Јосип Броз Тито во неговите живеалишта и вили, додека тој беше претседател на Југославија скоро 30 години.

Меѓутоа, еднаш застана на ручек во неговата вила на Златибор.

Денес, на тоа место се гради истоимен комплекс - „Вилата Златибор на Тито“, која вреди околу 15 милиони евра и која му беше вратена на стариот сопственик во 2014 година преку реституција и беше продадена.

Сепак, тоа не е случај со многубројниот имот на Јосип Броз Тито, или барем оној што тој го користеше, така што прашањето за наследството сè уште е под судски спор. Со години, децении...

„Како најсилен симбол и водач, Тито, се разбира, беше неприкосновен пример за совршен социјалист“, рече Ивана Пантелиќ, историчар од Институтот за современа историја, за Би-Би-Си на српски јазик.

„Тој не поседуваше личен имот, кога станува збор за недвижен имот, затоа не им остави ништо на своите наследници, бидејќи формално немаше ништо.

Сепак, не мислат сите наследници така, зошто „сè беше на Броз и ништо не беше негово“, објаснуваат историчарите.

„Прилично различен редослед“

Прашањето за имотот на Тито, како и за неговото наследство, се поставува повторно 40 години.

Од неговата смрт до денес, секоја вест за новата продажба или адаптација на една од неговите вили или јахти ги враќа историчарите на дебата - што всушност беше Тито и зошто е тешко да се наведе сето тоа.

Одговорот го дава историчарот Ивана Пантелиќ, објаснувајќи дека „сеќавањата на граѓаните од периодот на социјалистичка Југославија и денес се многу живи и динамични“.

„Ќе се сретнеме со поинаков општествен поредок и систем од оној во кој денес живееме сите пост-југословенски животи“, вели Пантелиќ.

„Јосип Броз Тито беше, доживотно, единствениот претседател на СФР Југославија, земја во која целиот систем и општеството се концентрирани на општите, заедничките вредности и постоењето на социјалната сопственост.

„Тоа беше систем во кој приватната сопственост беше само ретка појава.

Исто така се согласува историчарот Чедомир Антиќ, кој вели дека тоа било „политичка одлука“ за време на Тито, па и денес.

„Тоа беше систем - сè беше на Броз и ништо не беше негово“, вели Антиќ.

Што „користеше“ Тито

Вилите на Броз биле толку големи што во нив биле вработени 2.060 луѓе, вели Антиќ.

Пантелиќ вели дека „Тито, како претседател на државата, користел државни добра по 1945 година“.

„Стануваше збор за голем број вили и имот низ целата земја каде што повремено престојуваше, понекогаш користејќи ги за прием на странски делегации, а некогаш за приватни цели“, вели историчарот.

„Една од најпознатите резиденции на Тито се наоѓаше во Националниот парк Бриони, на јадранскиот остров Ванга во Хрватска.

До денес, некои вили се изнајмени, а некои, како што е онаа на Златибор, се продадени или вратени на нивните првични сопственици.

Првата куќа на Тито откако тој дојде на власт беше во Дедиње, на Ужичка 15, која партизаните им ја презедоа од Германците.

Тито живеел во неа од 1946 до 1979 година, пишува Балкан Инсајт.

Добро е позната и Белата палата, која е изградена во 1937 година, а пред тоа припаѓала на кралското семејство Караѓорчевиќ. Денес е во сопственост на државата, но ова семејство ја користи.

По смртта на Тито, вилата во Ужичка, но и друга куќа, како и Куќата на цвеќето каде беа погребани Тито и Јованка Броз, станаа Меморијален центар „Јосип Броз Тито“. Тие се дел од Музејот на Југославија.

Бомбардирањето на НАТО погоди друга вила во Ужичка 15, каде што тогаш живееше Слободан Милошевиќ, претседателот на Југославија. Денес популарно наречената Вила Мир се користи за прием на врвни државни функционери.

Тито со Елеонор Рузвелт на Бриони, Тито со Фидел Кастро на Бриони, Тито со Софија Лорен и кралицата Елизабета Втора од Англија - ваквите наслови ги исполнија страниците на весниците за време на владеењето на Тито.

Тито за првпат отиде во Бриони во 1947 година, а Белата вила стана негова морска куќа неколку години подоцна.

Секоја година поминуваше неколку месеци на море.

Некои од вилите се претворени во луксузни апартмани, а некои сè уште се во државна сопственост.

Вилата во Кумровец, каде што е роден Тито, денес е во сопственост на хрватското Министерство за државна сопственост. Вила Далмација во Сплит е во сопственост на градот Сплит, и може да се изнајми по висока цена.

На списокот со вили лоцирани во Хрватска е и замокот Тиквеш, кој бил ловечка резиденција на Тито - тој бил оштетен во војната во текот на 90-тите години и бил во сопственост на државата.

Меѓу местата за лов, Тито отиде во вила во Бугојно во Босна и Херцеговина. Денес тоа место е напуштено. Ова, наводно, било местото што Тито, покрај Белград и Бриони, најмногу го сакал и каде поминал најмногу време, напиша Слободна Европа.

Во Словенија, Тито користел вила во Блед, а во Македонија, вилата во Охрид. Двете згради беа дадени на земјите во кои се наоѓа.

Од 1950 до крајот на 1970-тите, Тито изградил и бункер во Коњиќ, во кој 350 луѓе можеле да живеат шест месеци во случај на нуклеарен напад. Денес е во сопственост на Министерството за одбрана на БиХ.

Пештерата во Дрвар во западна БиХ, која беше база за време на Втората светска војна кога германските сили се обидоа да го убијат, стана туристичка атракција уште од 2006 година. Поради свлечиштето, беше затворена во 2019 година.

Во Црна Гора, Тито имаше вила Галеб во Игало и вила Ловќен во Бока Которска. 

Случајот со Титовата „Јадранка“, но и „Приморка“

Јахтата на поранешниот претседател на СФРЈ наречена „Јадранка“ е продадена во март 2020 година на претприемач во Австрија за 51 000 евра, се наведува во годишниот извештај на Министерството за одбрана на Црна Гора.

Јадранка, изградена во 1976 година во бродоградилиште во Краљевица, Хрватска, првично беше проценета на 80.000 евра. Тоа беше дел од флотата на морнарицата на ЈНА, чии неколку бродови му беа на располагање на доживотниот претседател на Социјалистичка Федеративна Република Југославија 

„Тито беше голем хедонист и оттаму љубов кон бродовите.

Сепак, тој ја гледаше морнарицата како само една од трите гранки на тогашната ЈНА, па често во тоа време воздухопловните сили имаа примат во развојот во однос на морнарицата “, изјави Роберт Бариќ, професор на Факултетот за политички науки во Загреб, пред конечната продажба.

По втор пат на продажба „Јадранка“ на Тито

Бродот „Јадранка“ е долг 34 метри, имаше три салони за гости, два апартмани и две помошни кабини за гости.

Хрватскиот „Нови список“ го опишува како брод во чија конструкција биле инсталирани најквалитетни материјали - од махагони до тиково, додека преградите биле изградени од специјални челични легури.

Тито ја доби јахтата три години пред смртта, но медиумите избројаа 24 престои на овој брод.

Само три години помлада, јахтата „Приморка“ е изградена во Италија во 1974 година.

Нејзиниот живот беше многу бурен, обележан со несреќи - најголемиот се случи во 2003 година кога се насука на карпата Крш од Шерана, близу Улцињ во Црна Гора.

Третиот брод „Галеб“ го продаде Црна Гора за 750 000 евра на грчки бизнисмен во 2000 година. Градот Риека го купи од него, а во 2006 година беше прогласен за хрватско културно наследство.

„Галеб“ беше резиденција на Тито, а долга е 117 метри.Тито на овој брод беше домаќин на бројни светски лидери и холивудски starsвезди.

Сефот на Тито

 Сефот беше отворен во трезорот на Народната банка на Србија во 2013 година, по 31 година.

„Се покажа дека имотот и налозите на Караѓорѓевиќ биле во сефот, како и голема сума пари“, вели Антиќ.

Сефот беше отворен на барање на судот во Белград, како дел од рочиштето за наследство, што беше иницирано од наследниците на Тито.

Според Данас, сефот содржел 30 килограми злато и дијаманти, за кои не се знае дека се пронајдени во резиденцијата на Тито, како и скапоцености и украси од наследството на кралското семејство Караѓорѓевиќ.

Се покажа дека тогаш беше одлучено дел од имотот што има посебна уметничка или историска вредност да биде предаден на соодветните музејски институции во СФРЈ.

Исто така, во тоа време и беа предадени на Националната банка на Југославија скоро 30 килограми злато и 2,6 килограми златници, како и 149 дијаманти кои припаѓаа на семејството Караѓорѓевиќ и 13 нивни украси.

Пронајдени се 26.000 американски долари, 36.000 германски марки и 2.200 дански круни, како и два милиони динари.