Трагична судбина на работникот од најпознатата Југословенска банкнота: Насмеан на парите, но го тепаа за пари, а умре повеќе гладен отколку сит

На познатата банкнота на поранешна Југославија, за која многумина мислат дека е фотографијата на исто толку познатиот рудар Алија Сиротановиќ, не само што не е тој, туку не е ни рудар.

Станува збор, всушност, за Ариф Хералиќ, леарник на високи печки во Зеница. Често го мешаат со Алија Сиротановиќ, поради сличното лице и работничката кацига, иако нивните лица на банкнотите носат различна симболика.

Ариф Хералиќ го одбележа времето на подемот и надежта во повоена Југославија, а Алија Сиротановиќ времето на самракот што ги навестуваше крвавите деведесетти.

Хералиќ бил леарник, работник на високи печки, чиј животен пат го следеле низа трагедии. Во Зеница дошол од Маглај, каде што за време на Втората светска војна усташите убиле педесет членови од неговото семејство, а татко му и браќата во негово присуство. Живеел скромно во населбата Црквице во Зеница, а таму денес не живее никој од неговото семејство. Од дванаесетте деца што ги имал, седум преживеале до училишна возраст. Тешкиот живот и бројните трагедии го доведоа до алкохолизам, а подоцна до тешка беда. Починал во 1971 година.

Во мај 1967 година, интервјуто на Н. Цветиќ со Арифов беше објавено во Недељна Ревија, а Југопапир го сочува тоа интервју од заборав и го репродуцираме во целост:

Мај 1967: Ариф Хералиќ, еден од најдобрите на железарницата Зеница, почна да се менува во моментот кога стана свесен дека неговата фотографија се чува во рацете на милиони луѓе секој ден...

Ариф Хералиќ е тажен. Насмевката што ја знае секој Југословен исчезна од неговото лице. Човекот чиј лик стои на банкнотата од 1.000 стари и 10 нови динари се смени. Неговите очи станаа заматени и врамени со брчки и темни кругови. Образите отечени. Брадата е сива и неизбричена. Долга, заплеткана коса... Годините, несредениот живот и алкохолот си го направија данокот.

Тешко е да се препознае Ариф...

Поранешниот работник на железарницата Зеник сега е пензионер. Живее во трошна кровна зграда во населбата Први Мај во градот на челикот. Куќата му е празна, гипсот паѓа од ѕидовите. Празни шишиња на подот, парчиња леб...

Како потона леарницата

Разговаравме долго време. Ариф седеше на отоман, оти нема стол. Се сеќаваше на неговите големи времиња. Тој беше еден од најдобрите вработени во Железара. Тој е сестран работник. Одликуван е со Орден за труд од 1. 2. степен и орден за труд.

„Пред 12 години ме фотографираа. Кога банкнотата стапи во оптек, доживеав срцев удар. Потоа се прошири веста дека сум освоил два милиони, па некои ме претепаа до смрт ноќе. Ми земаа 150.000 динари. .

Животот на Ариф доби поинаков тек во моментот кога стана свесен дека милиони луѓе секојдневно ја држат неговата фотографија во раце. Чудно чувство го обзеде. Неговата глава стана нејасна. Ракијата не можеше да си ги расчисти мислите.

Тој се пензионираше пред шест години. И сега вели:

"Можев да работам уште 20 години. Барем толку. Но, добро, тоа е ...

Зема пензија од 24.000 стари динари. 24 ликови на Ариф. И 19.000 детски додаток. Тоа е малку за многу усти.

Колку деца имаш, Ариф?

Точно десет. Имам и жена...

Што прави Ариф Хералиќ? Што прави сега кога не прави ништо?

Читам како сликале некоја жена таму... И ја ставиле нејзината слика на корицата на книгата. И не сакале да и платат. Жената тужела и освоила милиони. Мојата слика беше испечатена во голем број примероци. А, гледаш, јас сакам пари. Сум се пожалил насекаде, не помага. Ако остане вака, ќе се жалам до Меѓународниот суд на правдата во Хаг. Знам дека богатите се богати. Ќе одам во Обединетите нации...

Зошто пиеш толку многу? Тоа не е добро...

Знам дека не е. Но, добро... двапати се лекував во Соколац. Велат, имам некоја депресија во главата. И јас земав антабус и уште нешто. За тоа што вреди... д-р Геза Чеч ме држи под контрола. Но, јас не допирам никого, мирен сум.

Повторно малку пауза. Го гледаме Ариф и не го препознаваме исто како што неговите сонародници не можат лесно да го препознаат.

Дозволете ми да ви ја направам фотографијата.

И што ќе ми даваш?

Ќе ти испратам фотографија.

Па, тогаш не ме сликај.

Тој побарал 600 динари. Потоа веднаш го испратил синот Јасмин да донесе ракија од гостилницата. Така се разделивме. Тој остана покрај шишето...

(Kurir.rs/Yugopapir/Index)