Го носи ли коронавирусот крајот на стариот светски поредок?

Повеќето европски земји веруваат дека е зад нив најлошата фаза на пандемија, со добра доза загриженост за можен втор бран што би можел да следи откако животот ќе се врати во нормала - или барем нешто што изгледа како нормално.

Но, освен епидемиолошкиот втор бран, на Европа и Западот им се заканува друга опасност - геополитичкиот втор бран, пишува американскиот магазин Атлантик. И овие надворешнополитички, економски и воени последици се еднакво причина за загриженост за западните влади.

Новинарот на Атлантик, Том МекТег, го објаснува следното хипотетичко сценарио: во исто време кога Европа и САД го ставаат под контрола коронавирусот, тој спирализира надвор од контрола во трети земји во светот. Развиените земји, сами исцрпени од пандемијата, задолжени за пакети за помош на уништената економија и среде нова економска криза, не испраќаат помош навреме. Постои општа паника.

Дали сме подготвени за „геополитички втор бран“?

Мигрантите повторно се собираат на југот и југоистокот на Европа. Некои од земјите погодени од пандемијата прогласуваат банкрот заради јавниот долг, главно кон западните банки, кои не можат да ги платат. Во растечкиот хаос, некој диктатор гледа можност да ја окупира територијата на друга земја. И САД, кои сè повеќе се свртуваат кон себе и се изолираат од светот под раководство на Доналд Трамп, ќе дозволуваат на Кина да го заземе своето место како „светски полицаец“.

МекТејг пишува дека ова е само едно од неколкуте сценарија претставени од експерти за безбедност, академици и владини советници. Сите тие, додава тој, се убедени дека доаѓа овој геополитички втор бран. Единственото прашање е каде ќе погоди.

Историјата нè учи дека големи промени и нарушувања можат да предизвикаат непредвидливи и далекусежни реакции. Рушењето на Вол Стрит во 1929 година доведе не само до ерата на Новиот договор во Америка, туку и до Големата депресија низ западниот свет, што индиректно придонесе за подемот на фашизмот и избувнувањето на Втората светска војна. Уште еден финансиски колапс во Америка, оној во 2008 година, предизвика евро-криза, проследен неколку години подоцна од Брексит во Велика Британија, како и сопствената победа на Трамп во САД.

Дали Кина и Америка се на работ на Студената војна?

Тензии меѓу САД и Кина, но и во рамките на Европската унија

Коронавирусот нанесе уште еден ненадеен шок на глобалната економија и ги влоши тензиите меѓу САД и Кина, исто како што беа на работ на договорот. Трамп и неговиот државен секретар, или секретарот за надворешни работи, Мајк Помпео, веќе повеќе пати обвинија дека САРС-Ков-2 протекол од лабараторијата во Вухан, отколку т.н. влажни пазари, како што генерално се претпоставуваше. Според извештаите на американските медиуми, Вашингтон сè повеќе разговара за можна одмазда против Кина за нејзината одговорност да ја шири пандемијата, без оглед од каде потекнува коронавирусот.

Во исто време, глобалната трговија е генерално забавена, а поделбите во Европската унија, или нејзиниот побогат север и позадолжениот југ, се продлабочија. Затоа, се поставува логично прашање - какви последици можеме да очекуваме по оваа криза?

„Историчарите ги сакаат краевите на поглавјата“, рече Роберт Каплан, експерт за надворешна политика и поранешен член на Комисијата за одбрана на САД, кој ја советуваше британската влада овој месец за потенцијалните индиректни последици од пандемијата. „Ковид-19 ќе го видат многумина како друг крај на поглавјето“, додава тој во интервју за Атлантик.

„Агресивниот опортунизам на Путин веројатно ќе се влоши“.

Она што особено го загрижува овој американски, но и многу британски експерти за надворешна политика е прашањето како Русија ќе се позиционира под водство на Владимир Путин. Мајкл Кларк, професор по студии за одбрана на Кралскиот колеџ во Лондон и поранешен специјален советник на британскиот комитет за стратегија за национална безбедност, коментира за магазинот дека Русија, економски ослабена и погодена од историскиот колапс на цените на нафтата, претставува голема закана за западните безбедносни интереси.

„Агресивниот опортунизам на Путин веројатно ќе се влоши. Природата на раководството на Путин е дека тој не може да мирува; тој треба да продолжи напред. Ова го прави уште понестабилен“, вели Кларк.

Што ако, на пример, Путин реши да го одвлече вниманието на домашната јавност од колапсот на економијата и да ја тестира определбата на НАТО со воена интервенција? Од друга страна, поранешниот португалски министер за надворешни работи Бруно Мачеш смета дека кризата нема да ја охрабри Русија, туку ќе ја осакатува и ќе ја направи зависна од Кина.

Во секој случај, „кризите ја забрзуваат историјата“, заклучува Кларк.

Меѓународна анархија?

Поранешниот австралиски премиер Кевин Руд, сепак, во својата колумна за американскиот магазин „ Foreign Affairs “ предвидува дека и Кина и САД веројатно ќе излезат од оваа криза значително ослабени.

За меѓународниот поредок, Руд смета дека „засрамувачката вистина“ е дека моќта на обете светски сили ќе се намали, и дома и во странство, што резултира во бавен, но стабилен свртување кон меѓународната анархија, во сите домени од меѓународната безбедност преку трговија до борба против пандемијата.

Наместо меѓународна соработка, ќе добиеме понатамошно цветање на разни национализами, а хаосот поврзан со одговарање на пандемија е само најава за генералниот хаос што нè чека, предупредува Руд. Според него, три фактори во оваа историска пресвртна точка ќе бидат одлични за иднината на светскиот поредок: промени во врската помеѓу економската и воената моќ на светските сили, перцепциите и промените во остатокот од светот и стратегиите што ги применуваат светските сили во оваа нестабилна ситуација.

Многумина се согласуваат дека оваа пандемија и катастрофалниот одговор на администрацијата на Трамп се сериозен удар за угледот и моќта на Америка. Но, Руд смета дека пандемијата ја ослабна Кина на многу нивоа, од отворање простор за несогласување во рамките на Комунистичката партија на Кина, па до огромната економска штета што Кина претрпе од масовниот карантин низ целата земја до растечко незадоволство од остатокот на светот околу очигледното прикривање на Кина.

„Америка најпрво“ значи - не потпирај се на Америка

Нејзиниот економски раст најверојатно ќе биде околу нула оваа година, што е најлошата стапка по катастрофалната културна револуција на Мао Цедонг пред половина век. Ова ќе значи понатамошен раст на јавниот долг на Кина, кој веќе изнесува 310% од нејзиниот БДП. Сепак, Америка ќе оди уште полошо, со проекциите за пад на БДП што се движат од 6 на дури 14 проценти оваа година.

Што се однесува до репутацијата на Америка, Руд вели дека светот сега видел што значи „прво Америка“ на Трамп во пракса: не потпирајте се на Америка затоа што не може да се грижи за себе, а камо ли за другите. Скандалите како практично киднапирање на заштитна опрема испратено во други земји само го засилува тој негативен впечаток.

Дали коронавирусот ќе ја докрајчи Европската унија?

Што се однесува до Европската унија, нејзината неподготвеност и немањето унифициран одговор на пандемијата повторно го отвори прашањето за евентуална дезинтеграција. И тоа е сценарио што сигурно ќе ја израдува Москва.

"Ова во суштина е колапс на европската идеја, транзиција кон различна политичка култура со изменети вредности. Сите тие убави зборови за солидарност, взаемна поддршка, хуманост и човекови права сите исчезнаа", рече домаќинот на телевизискиот канал Русија 1 минатиот месец. по вестите за немање навремена европска помош за тешко погодената Италија.

Ќе следи пресметка со Кина?

"Точно е дека никој не беше подготвен за ова. Исто така е точно дека тука немаше премногу од нас ... кога на Италија и бевмепотребни", призна самата претседателка на Европската комисија Урсула фон дер Лејен, правејќи "искрено извинување" во име на целата Унија. .

„Климата што се чини дека владее меѓу премиерите и претседателите и недостатокот на европска солидарност претставува смртоносна опасност за Европската унија“, предупреди Делорс, 94-годишен француски политичар, поранешен претседател на Европската комисија и еден од де факто основачите на Европската унија.

И следува „некаков вид пресметка со Кина“, смета Карин фон Хипел, директор на Институтот „Кралските обединети услуги“, влијателен британски мислител за одбрана и меѓународни односи.

„Некои земји ќе се обидат да се држат до Кина по ова ... но повеќето други ќе се обидат да се дистанцираат од тоа“, додаде таа. Зајакнување на протекционизмот и националната индустрија и слабеење на глобализираниот синџир на снабдување исто така може да се очекува. Прашањето е како европските земји како Германија, Франција или Велика Британија ќе бидат позиционирани овде.