Вариола вера - единствената епидемија што човекот ја победи со вакцина: Дали има надеж и во борбата со коронавирусот?
Додека светот бара лек или вакцина против коронавирусот поради глобалната епидемија на денешницата, пред повеќе од 40 години во светот пустошеше најсмртоносен вирус и не беше поштеден ни просторот на поранешна Југославија.
Големите сипаници (Variola vera) многу долго „ровареа“во целиот свет и однесоа милиони животи, но по децении во потрага по решение, во 1979 година болеста беше официјално искоренета, пренесува Кликс.
Големите сипаници -најсмртоносен вирус со кој се соочи човештвото, однесе повеќе од 300 милиони животи и денес е единствената заразна болест која успеавме да ја искорениме. Вируси како свински грип, кои, кога се појавија, однесоа многу животи, деновиве се сезонски заболувања.
Покрај стапката на смртност на сипаници од 30 проценти, преживеаните од оваа болест имаат големи последици - од лузни до слепило, пренесува Светскиот економски форум.
Големата сипаница не ја заобиколи ниту Југославија, која прогласи вонредна состојба по избувнувањето на епидемијата, државата беше присилена во карантин, а движењето беше строго ограничено. Масовната вакцинација на сите жители наскоро беше спроведена, без никакви исклучоци, а во рок од два месеци епидемијата заврши. Ограничувањата продолжија некое време откако се случи последниот снимен случај на болеста.
Тоа е болест предизвикана од вирусот вариола, а сличен на коронавирусот, се пренесува со капки и може да се заразите доколку дојдете во близок контакт со заразено лице. Во воздухот, вирусот се распространуваше со кашлање и кивање, а инфекцијата беше речиси сигурна ако ја допрете водата од мозолчињата што се појавуваат како еден од симптомите на болеста.
Отпрвин, тие се ширеа на густо населените места, по преку трговските патишта дојдоа до сите делови на светот.
Ефективни третмани и лекови против сипаници не постоеја, но со напорите на здравствените работници се создаде вакцина која успешно го спречи развојот на инфекцијата.
Глобалната програма за вакцинирање ја водеше Светската здравствена организација. Вакцината е откриена кон крајот на 18 век, а овие сипаници беа целосно искоренети со постојаната работа за препознавање на заразените и нивните контакти дури во втората половина на 20 век.
Последниот познат случај е регистриран во Сомалија во 1977 година, а големи сипаници се официјално прогласени за искорени во 1979 година.
Почетокот на имунизација, процес наречен вариолизација, изгледаше така што лекарите земале течен примерок од осипот на заразено лице и го префрлале на друго лице со нож. Овој процес доведе до големо ширење на вируси и смртни случаи.
Конечно, две лица, фармерот БенџаминЏести и д-р Едвард Џенер, се заслужни за измислување вакцина против сипаници.
Прво, Џести забележа врска помеѓу оваа болест и кравјите сипаници. Тој забележал дека земјоделските работници заразени со кравји сипаници се имуни на големите сипаници.
Две децении подоцна, докторот на Англија, Едвард Џенер со својот ригорозен научен пристап помогна да се шири идејата за вакцинација колку што е можно повеќе, а пред тоа ја докажа врската помеѓу двете болести.
Нашол пациент од кравји сипаници, зел течност од еден од неговите калуси и преку техниката на вариолација заразил осумгодишно момче. Тој подоцна се обиде да го зарази момчето со сипаници - што не успеа.
Благодарение на тоа, се создаде вакцина која претставува рутинска интервенција во процесот на искоренување на оваа болест, а шансите за несакани ефекти беа големи. Во ретки случаи, вакцината предизвика неконтролирана репликација на вирусот, па дури и фатални последици.
